Terwijl de vraag naar kapitaal als gevolg van herfinanciering en
rentebetalingen voortdurend stijgt, dienen de centrale banken de
rentevoet op nagenoeg nul te houden. Anders zou de toekomstige
kapitaalbehoefte al direct niet meer te financieren zijn.
Tegelijk wordt daarmee aangegeven dat centrale banken het
fiatgeld gezien de geprijsde rente geen fluit waard vinden.
Besmettingsgevaar Europa
Bepalen we ons eerst tot Europa omdat daarop
thans alle ogen gericht zijn. De euro is nog geen 10 jaar oud en
verkeert min of meer nog in de experimentele en tegelijk in een
ontbindingsfase. Reden: flagrante schending van het boterzachte
Stabiliteitspact. Met uitzondering van Luxemburg is er geen land
dat zich houdt aan het staatsschuldplafond van 60% van het BBP
laat staan in de buurt komt van een maximaal budgettekort van
3%. Daarmee heeft dit Pact in wezen afgedaan en is de euro
evenals de dollar speelbal op de internationale valutamarkt
geworden.
Na Griekenland en Ierland zijn nu alle ogen op
Portugal gericht. De crux van de besmetting is deze: om lopende
tekorten te kunnen financieren dienen er obligatieleningen te
worden uitgeschreven. Als het vertrouwen in dit staatspapier
afneemt, daalt de prijs van deze stukken navenant resulterend in
een hogere yield. Dat betekent dat er een hogere rente op nieuwe
staatsleningen moet worden gezet. Hoe meer rente er moet worden
betaald hoe meer het tekort oploopt totdat je niet meer genoeg
kunt lenen om het tekort te kunnen financieren. Dat is intussen
in Griekenland en Ierland gebeurd. Vandaar de toezeggingen via
het in alle haast in elkaar geknutselde European Financial
Stability Fund (EFSF) gedragen door de troika EU, ECB en IMF.
Deze toezeggingen dienden er in de eerste plaats toe om het
vertrouwen te herstellen. Dus Griekenland en Ierland waren
“gered” zonder dat de details van dit reddingspakket vooralsnog
zijn ingevuld. Een en ander heeft geleid tot grote politieke
onrust in Ierland. De premier werd zelfs door zijn eigen partij
teruggefloten maar zijn handtekening stond er al. Van het IMF is
bekend dat het niet onderhandelt maar “slechts” voorwaarden
stelt. Nu Angela Merkel intussen heeft
geroepen dat obligatiehouders (niet de banken!) bereid moeten
zijn om risisco te nemen, werpt dat nou niet bepaald olie op de
golven.
De belangrijkste reden om het EFSF in het leven
te roepen was trouwens in de eerste plaats gericht op het
steunen van diverse commerciële banken. Immers, zij hadden in
het verleden petten vol PIGGS leningen gekocht vanwege de hogere
rente. Zij vertrouwden er op door hun respectievelijke centrale
overheden niet in de steek te zullen worden gelaten.
Wat staat er nu in Portugal te gebeuren? Ook al
zou het land in staat zijn bij een rente van laten we zeggen 6%
het hoofd boven water te kunnen houden dan kan afnemend
vertrouwen er toe leiden dat de rente verder oploopt en dan is
Portugal de volgende steen in dit dominospel. De rente in
Portugal ligt thans op 4,328 basispunten boven de 10-jarige Bund,
zelfs nadat het land vorige maand al een tweede bezuinigings- en
belastingronde had afgekondigd. Het begrotingstekort staat thans
op 9,4%. Dat is nog lang niet het tekort ad 32% waar Ierland
tegenaan hikte. Het ziet er echter niet naar uit dat de markt in
het geval Portugal op een goeie afloop rekent.
Buurland Spanje had zich intussen ook al in de
kijker gespeeld. Van dit land wordt gezegd dat het too big to
fail en too big to bailout is. Het hikt tegen een
begrotingstekort van circa 8% aan vooropgesteld dat dit het
juiste cijfer is. Want geruchten gaan dat de regering druk
doende is met creatief boekhouden een gunstiger beeld te
creëren. Daarbij lijdt het land onder een werkloosheid van circa
20% vooral voortvloeiend uit de val van het vastgoed, de
belangrijkste pijler onder het Spaanse BBP. Met een “officieel”
tekort van 8% van het BBP in grootte van €1.100 miljard zit je
al snel op en financieringsbehoefte van €88 miljard. Rekening
houdend met een verdubbeling van de eerste taxaties à la
Griekenland en Ierland kom je met Spanje uit op een slordige
€175 miljard. Bij het vaststellen van het definitieve
bailoutbedrag wordt uitgegaan van de factor drie dus totaal €525
miljard. We tellen hierbij op de eerste aanzet ad €90 miljard
voor Ierland alsmede de eerste aanzet ad €90 miljard voor
Griekenland dan komen we al op een slordige €700 miljard, buiten
de Portugese waard! Volgens voorlopige berekeningen komt dit
Stabilisatiefonds al een slordige €300 miljard te kort.
Het krankzinnige van het EFSF is dat naast
Duitsland met ruim €119 miljard en Frankrijk met bijna €90
miljard, ook landen als Italië met bijna €80 miljard, Spanje met
ruim €50 miljard en Portugal met €11 miljard met
garantiestellingen hierin deelnemen. Je hoeft geen timmerman te
zijn om te zien dat dit gehele EFSF bouwwerk niet alleen van
uitermate pover timmerwerk getuigt maar feitelijk niet meer dan
een wassen neus en een sigaar uit eigen doos is.
Het Stabilisatiefonds bestaat voor €440 miljard
uit garanties van de eurolanden, €60 miljard van de EU en €250
miljard van het IMF. Ook de U.K. heeft €40 miljard (waar halen
ze die vandaan?) toegezegd. Gezien de stemmenverhouding binnen
het IMF draagt Amerika hierin voor een kleine €50 miljard bij.
Dat lijkt toch wel zeer onwaarschijnlijk gezien de benarde
financiële positie waarin bijvoorbeeld een staat als Californië
verkeert. De Duitsers als grootste “aandeelhouder” zullen zich
met een beter draaiende economie ook wel drie keer bedenken. Er
van uitgaande dat de bulk van de garanties zal moeten worden
opgehoest door Duitsland en Frankrijk zullen deze landen
wellicht al snel de handdoek in de ring gooien. Daarmee is de
euro in de oorspronkelijke opzet exit met verregaande
consequenties voor alle deelnemers hierin. De PIIGS is er geen
andere uitweg dan terug te keren tot hun zwaar gedevalueerde
oorspronkelijke muntsoort (drachme, lire peseta, escudo etc.).
De rest van het blok zal z’n wonden likken en misschien
overwegen om aan een “neuro” te werken. Daarmee zou van Rompuy’s
angst dat het einde van de euro en de EU in zicht is, bewaarheid
worden.
V.S.
Het verleden heeft nog nooit aangetoond dat
landen met een staatsschuld groter dan 90% van het BBP het
financiële lijf hebben kunnen redden. Dat was altijd einde
verhaal en hiervan liggen er tientallen voorbeelden uit het
verleden voor het opscheppen. Helicopter Ben is tegen
beter weten in met zijn acties “domweg” bezig om het tegendeel
te bewijzen. Met een staatsschuld van 94% en vele biljoenen (12
nullen) ongedekte verplichtingen meent hij het gelijk aan zijn
kant te krijgen. Wars als hij is van deflatie (verzwaart de
schuldenlast) zal hij tegen wil en dank aantonen dat
(hyper)inflatie op enige termijn onafwendbaar is. Door steeds
maar dollars bij te drukken, loopt de koopkracht er uit en wordt
de import (olie!) snel duurder en daarmee heb je het
inflatiespook in huis gehaald. De dollar mag dan niks meer waard
zijn maar dat is goed voor de export en nog beter voor de
schuldverdamping. De buitenlandse houders van Amerikaans
schuldpapier laten zich niet onbetuigd maar zonder soelaas.
|