Staatsschuldencrisis of niet, eurocrisis of niet,
systeemcrisis of niet, dreigende valutacrisis of niet, oplopende
commodity prijzen of niet, de beurs versaagt ook niet. Logisch
omdat er voor aandelen nauwelijks een alternatief is gegeven de
extreem lage obligatierente en de onstandvastige
vastgoedmarkten.
Het volpompen van de fragiele financiële sector met “niks ni
waard ni” fiatgeld zou wel tot gevolg moeten hebben dat juist
grondstoffen de voorkeur genieten. Immers, daarmee wordt in
waarden belegd die niet bijgedrukt kunnen worden.
Tot dus ver deinen deze merendeels op de beurs
mee.
|
Tevens geeft de beurs aan nog weinig vrees te hebben voor een
eventuele finale financiële melt down. Het lijkt er veel
op alsof men nog in de ontkenningsfase verkeert van wat zich de
afgelopen jaren aan kapitaalvernietiging heeft voorgedaan als
gevolg waarvan de financiële sector nog steeds aan het
“papieren” infuus ligt. Maar zo lang dat groei oplevert is er
ogenschijnlijk toch niks mis mee?
“Ter geruststelling” vindt er zowel in de V.S. als in Europa
frequent overleg plaats over de vraag hoe verder, maar verder
dan een groter papieren “rekverband” komt men niet. Gezien de
toenemende edelmetaalinkoop in Duitsland en Zwitserland maar
veel meer nog in Azië is men daar minder gerust op een goede
afloop. Voor Azië komt er bij dat men straks een belangrijk
afzetgebied dreigt te zien wegzinken. Vandaar de opvallende
handreikingen vanuit China en Japan (intern bankroet maar bezit
wel zeer grote euro- en dollarreserves) richting PIGS. Daarmee
lijkt het vertrouwen in de dollar te worden ingeruild voor dat
van de euro. Tot op zekere hoogte is dat niet zo vreemd gezien
het wat omzichtiger beleid van “onze” ECB.
De feiten
In de V.S. dient er dit jaar voor $2.000 miljard
aan korte termijnleningen geherfinancierd te worden, terwijl het
begrotingstekort wordt getaxeerd op een slordige $1.400 miljard.
Dus feitelijk gaat het dan over een (her)financieringsbehoefte
van $3.400 miljard in één jaar! Wat staat er tegenover in de
vorm van vermogensbestanddelen?
* 8.133 ton goud in Fort Knox (als het er nog
ligt) maal de huidige goudprijs = ca. $300 mld
* oliereserve van 725 miljoen vaten (volgens IEA)
maal $90 per vat = ca. $65 mld
* buitenlandse valutareserves t.w.v. $135 mld
(volgens opgave IMF)
* belastinginkomsten t.g.v. $1.100 mld (volgens
opgave van de Treasury)
Opgeteld leiden deze bedragen tot een slordige
$1.600 miljard ter linker zijde van de staatsbalans. Zelfs bij
het optrekken van de belastingen tot een 100% tarief wordt in
deze behoefte in de verste verte niet voorzien. Wie heeft er dan
nog trek in hyper geïnfleerde dollars?
|
Opmerking: je ziet dat de tekorten voor 2011
volgens deze verwachting weliswaar wat teruglopen maar
tegelijkertijd dat de staatsschulden in procenten van het BBP
blijven oplopen. Met een uitstaande staatsschuld nagenoeg gelijk
aan het BBP ad $14.000 miljard heeft iedere Amerikaanse
belastingbetaler er een “gratis staatshypotheek” bij van ca.
$125.000. Voor de eurozone gaat het ook aardig die kant op mede
gelet op de snelle aangroei van de PIIGS schulden. Italië meldde
bijvoorbeeld vorige week de staatsschuld met €400 miljard te
hebben opgehoogd naar €1.800 miljard waarmee een stand van ruim
150% van het BBP wordt bereikt. Berlusconi heeft kennelijk meer
zicht op fraai “jong speelgoed” dan op de staatsfinanciën. De
vraag is in hoeverre West-Europa, de V.S. alsmede China en Japan
bereid blijven goed geld naar kwaad geld te smijten.
Voorspelling
Nobelprijswinnaar econoom Milton
Friedman in 2006 overleden, voorspelde dit onafwendbare
schuldenscenario reeds in zijn profetische werk ‘Money Mischief’
(Financieel Onheil). Hij voorzag al 20 jaar geleden het
aanzwellende roekeloze monetaire beleid van deze tijd eindigend
in de vernietiging (hyperinflatie) van de economie zoals wij die
tot dus ver kennen. Deze voorspelling baseerde hij op grond van
de vrije rol van de dollar na het loslaten van de goudkoppeling,
zonder verdere checks and balances.
Bevestiging
In een brief aan het Congres op 6
januari j.l. schreef Tomothy Geithner, minister van Financiën:
‘I am writing in response to your request for an estimate by
the Treasury Department of when the statutory debt limit will be
reached, and for a description of the consequences of default
by the United States’ (vertaald: in antwoord op uw verzoek
met betrekking tot een schatting wanneer de grens van de
statutaire schuld zal zijn bereikt en voor een omschrijving van
de gevolgen van wanbetaling door de V.S. schrijft hij: ‘never
in history has Congres failed to increase the debt limit when
necessary. Default would effectively impose a
significant and long-lasting tax on all Americans and all
American businesses and could lead to the loss of millions of
American jobs. Even a very short-term or limited default would
have catastrophic economic consequences that would last for
decades’……. Samengevat:
“als we niet als de wiedeweerga zorgen voor “nieuw papier” dan
kunnen we niet meer aan onze schuld-verplichtingen voldoen en
staan we op de rand van een langdurige economische catastrofe
met veel banenverlies en faillissementen”. M.a.w. men staat voor
het blok!
Dat Geithner in hoge nood verkeert moge blijken uit de talrijke
verzoeken van bijstand uit kringen van staten, steden en
counties met een voorlopig vraagtotaal van $2.700 miljard.
Daarbij worden de hypotheekbanken Fannie Mae en Freddie Mac
ongelimiteerd van middelen voorzien, inmiddels geschat op $800
miljard. Dat is niet alles want van de 7.760 banken in de V.S.
verkeren er intussen 814 in troubled water. Daarvan staan
er 98 op omvallen en zijn er reeds zeven kassiewijlen met een
schuld aan TARP (Troubled Assets Relief Plan) van $2,7 miljard.
De CBO (Congressional Budget Office) is van al deze feiten op de
hoogte. Een ander alternatief voor het ophogen van het
schuldenplafond dan afstempelen is er niet. Afstempelen betekent
wederom schuldsanering met veel pijn voor de bezitters ervan.
Bodemloos vat
Bijgevolg klingt het probleem verder
in. Immers met het opkopen van (staats)leningen lenig je de nood
niet, ook al lijkt dat zo (Friedman). Daarmee zijn de
begrotingstekorten niet verdwenen ook al worden ze
teruggebracht. Ergo, de staatsschuld blijft oplopen zij het
misschien in een trager tempo. De staatsschuld stijgt ook als
gevolg van een hogere rente voortvloeiend uit een lagere
kredietwaardigheid. Loopt het BBP terug als gevolg van een
afnemende koopkracht (hogere prijzen en lastenverzwaringen door
hogere belastingen en lagere uitkeringen) dan loopt de schuld
als een communicerend vat in verhouding tot het BBP weer verder
op. Kortom, het is het vat der Danaïden vullen (een bodemloos
vat uit de Griekse mythologie).
Problemen doorschuiven
De enige hoop is dan nog gevestigd op
de export. Daartoe is een goedkope munt vereist. Daaraan wordt
door de grootste blokken als de V.S., China en Europa “met man
en macht” gewerkt. De vraag is waar de rekening dan wordt
neergelegd. Dat is daar waar geen afdoende verweer bestaat zoals
bijvoorbeeld in Zuid-Amerika met Brazilië en Chili als luidst
roependen. Een eventueel hieruit voortvloeiende valuta en/of
handelsoorlog is evenmin een prettig perspectief.
Vraagtekens
Volgende maand doet het Duitse Hof
uitspraak over de grondwettelijke rechtmatigheid van de
bail-outs. Wanneer deze uitspraak voor de markt negatief uitpakt
dan zijn de eurorapen gaar en is het de vraag of de Chinezen en
Japanners dan nog willen bijspringen. Zij kunnen voor de nodige
liquiditeit zorgen doch niet het probleem van de solvabiliteit
oplossen. Tot die uitspraak zal een ophoging van het Europese
noodfonds ad €750 miljard wellicht niet aan de orde zijn.
Op het vinkentouw zitten ook de rating bureaus als Moody’s,
Fitch en Standard & Poor die wel hebben gedreigd met het
afkondigen van lagere landenratings maar tot dus ver daaraan nog
geen stringente uitvoering hebben gegeven. De V.S. “genieten”
bijvoorbeeld nog steeds een triple-A status terwijl het land
driewerf ‘for the birds’ ofwel bankroet is en zich in
leven houdt middels het opkopen van staatsschuld door de Fed. De
ECB doet in bescheidener mate voor de PIGGS niet anders. Dat
zulks voor een centrale bankier “een doodzonde’ is, hoor je geen
bankier (Wellink?) zeggen.
Volgens de Markit iTraxx Index inzake credit default swaps
kost het de eurolanden inclusief Duitsland en Frankrijk meer om
de schuld te verzekeren dan bijvoorbeeld landen als Turkije,
Roemenië, Oekraïne of Thailand. Bedenkelijk?
Inflatie
Het inflatiespook dreigt. Daarop werd
tijdens de Fed meeting in december j.l. reeds gewezen.
Er stond letterlijk in dat verslag: the
ongoing expansion of the Federal Reserve’s balance sheet and the
sustained low level of short interest rates could trigger
undesirable increases in inflation expectations and so in actual
inflation. Ofwel het risico van inflatie is bij een
voortdurende geldverruiming niet denkbeeldig. Indien de waarde
van de dollar als gevolg van de geldverruiming verder wordt
aangetast en daalt ten opzichte van andere valuta’s dan wordt de
import (grondstoffen) duurder, los van een eventueel oplopende
vraag op de wereldmarkt.
Intussen beginnen de voedselprijzen behoorlijk op te lopen. De
Food and Agricultural Organization (FAO) van de VN maakt zich
zorgen over de oploop van de tarwe futures vorig jaar met 47%,
respectievelijk maïs met 50% en sojabonen met 34% zijn gestegen.
Deze stijgingen werden vooral aan de weersomstandigheden
toegeschreven. In landen met lage lonen tikken hoge
voedselprijzen onmiddellijk aan omdat ze een groter beslag op
het (lage) inkomen leggen. Het is dus vooral het lagere aanbod
dat tot prijsstijging leidt. Als nieuwe voorzitter van de G-20
wil president Sarkozy dit probleem aanpakken door grotere
transparantie op de commoditiemarkten te bewerkstelligen. Of hij
hier veel mee opschiet valt te betwijfelen. Een meer
“gediversificeerd” monetair systeem zou daarbij kunnen helpen om
de voedselprijsstijgingen te beteugelen, zo stelde hij. Fraai
voor de bühne maar stelt weinig voor.
PIMCO
Bill Gross van Pacific Investment
Management Co (PIMCO), het grootste beleggingsfonds in
obligaties voorziet eveneens een cost push en geen
demand pull inflatie als gevolg van de geldontwaarding
middels de drukpers. In een statement
op PIMCO’s website benadrukte hij: ‘the problem is that
politicians and citizens alike have no clear vision of the costs
of a seemingly perpetual trillion dollar annual deficit’ (vertaald:
het probleem is dat politici noch de burger een duidelijk zicht
hebben op de kosten van ogenschijnlijk doorlopende biljoenen
dollar tekorten); hij vervolgt dan met ‘as long as the stock
market pulsates upward and job growth continues, there is an
abiding conviction that all is well and that “old normal
norms” have returned, not likely!’ (vertaald:
zolang de beurs blijft stijgen en ook de banengroei doorzet,
groeit de overtuiging dat alles oké is en de “oude normen” zijn
hersteld, maar niets is minder waar!).Tenslotte: ‘all
investors should fear the consequences of mindless deficit
spending’ ofwel beleggers zouden de gevolgen van de
ongebreidelde tekortfinancieringen hoe dan ook dienen te vrezen.
China’s president Hu Jintao, die binnenkort de V.S. bezoekt, gaf
al een schot voor de boeg door the current dollar
denominated currency system aan te duiden als een
“product van het verleden”. De Bank of China heeft Amerikaanse
onderdanen ondertussen in het vooruitzicht gesteld om een yuan
rekening te openen. Voor Europeanen wellicht ook geen verkeerd
idee.
PIMCO wees verder fijntjes op de Greenspan-Guidotti rule die in
1999 werd gepubliceerd. Hierin wordt gesteld dat ‘to avoid a
default, countries should maintain hard currency reserves equal
to at least 100% of their short-term debt maturities’
(vertaald: om wanbetaling te voorkomen, dient een land een harde
valutareserve aan te houden van tenminste 100% van de korte
termijnschuld). Hiertoe zou je ook edelmetaal kunnen rekenen
maar dat werd destijds door de centrale bankiers met Greenspan
voorop als een ‘barberic relic’ in de uitverkoop gedaan.
De wal en het schip
Voor de belegger wederom voldoende redenen om
(meer) maatregelen te treffen nu het nog kan. Dat geldt met name
voor het edelmetaal dat de afgelopen dagen door ‘da boys’
(de bullion banken) weer hard onderuit werd “gefietst”.
Zogenaamd wordt de waarde van de dollar daarmee weer opgepoetst.
Hoewel deze acties nauwelijks of niet zijn te voorspellen dan na
een oploop van de prijs biedt dit kansen op een lager niveau
weer in te stappen. De afgelopen tien jaar hebben aangetoond dat
tangible (tastbare) vermogensbestanddelen, die niet
kunnen worden bijgedrukt, verreweg het meeste rendement hebben
opgeleverd. Dat zal blijven zolang de centrale banken niet van
beleid veranderen. Daar het afstempelen van schuld niet als een
alternatief geldt, zal straks de wal het schip moeten keren
ofwel “wie dan leeft dan zorgt!”.
Robert Broncel
Copyright, 17 januari 2011
|