Hoogste alarmfase
Hoewel in het bijzonder de financiële en de
zakenwereld steeds bezorgder begint te worden, proberen onze
hotemetoten met uitstel te redden wat er te redden valt, terwijl
de hoogste alarmfase al in is ingegaan. Wat nu by bits and
pieces naar buiten komt is kapitaalvlucht. Lloyd’s of
London, ‘s werelds grootste verzekeraar liet er geen misverstand
over bestaan door vorige maand te melden alle bankrekeningen bij
banken in de eurozone te hebben geliquideerd. Vandaar ook
Cameron’s opstelling tijdens het laatste topberaad in Brussel.
Het besef begint langzamerhand door te dringen
dat ons monetaire systeem alleen gebaseerd is op “kaal”
vertrouwen. Ons geld heet in de economieboekjes dan ook
“fiduciair geld”, immers geld dat geldt als koopkrachtbelofte
van onze overheid maar geen enkel onderpand kent. Deze belofte
was gebaseerd op economische groei maar nu deze dreigt weg te
vallen, zal er straks van dat vertrouwen weinig overblijven.
Met een keur van insolvente banken dreigt een groeiende
vertrouwensleemte te worden opgevuld met een “lawine” van
wantrouwen .
Edelmetaal in de verdrukking?
Om het vertrouwen in het fiatpapier te stutten
moest met “veel hens aan dek” het edelmetaal er weer aan
geloven. De schrik in de markt zit er behoorlijk in en dat was
ook precies de bedoeling. Thans gaan er in de markt zelfs
suggesties dat het edelmetaal na een lange rush (sinds
2001) nu wel z’n langste tijd gehad heeft. Vreemd(!) in de
wetenschap dat het proces van koopkracht”verkrachting”
onomkeerbaar is. Dus niet verkopen (!) maar juist op lagere
niveaus bijkopen en zelfs nog meer mocht er een shake out
richting $1.000 volgen. Dat zou best kunnen tegen het licht van
dollar swaps door centrale banken om de run op commerciële
banken te kunnen suppleren. Dat staat overigens los van de
edelmetaalmanipulaties op de COMEX Hou vooral vast aan de lange
termijntrend!
Meer kritische kanttekeningen
Eveneens buitengewoon kritische kanttekeningen
verschenen er van de hand van Peter Brandt, reeds vanaf 1976
actief in de commodity trading business. In een artikel van 21
november met als kop ‘MF Global: proof that the U.S.
government is not able or willing to protect investors’
brengt hij een directe aanklacht jegens de Amerikaanse staat
uit. Tot dusver geloofde iedereen dat z’n geld veilig stond op
een rekening van een futures trader die immers onder toezicht
staat.
Verder schreef hij: ‘I have
been lied too! My money was not safe, neither somebody else’s as
a futures trader. No matter what firm was used for futures
trading – Goldman Sachs, JP Morgan, Morgan Stanley, Citi Group,
Merrill Lynch – your money could disappear even though the U.S.
government has been charged with keeping it safe’.
Kort en bondig zegt hij, wordt in feite
iedereen het financiële bos in gestuurd ongeacht van welk huis
je gebruik maakt. Hij gaat er in deze “volzin” van uit dat MF
Global allerminst uniek opereerde.
Bovengenoemde partijen behoren alle tot de zgn.
Futures Commission Merchants (FCM’s) en opereren als agent voor
de trader. Als zodanig dienen ze in de eerste plaats de
belangen van hun klanten te beschermen en zijn ze op geen enkele
wijze gerechtigd noch gewettigd gebruik te maken van de door hun
cliënten/opdrachtgevers gestalde zekerheden. De CFTC regels
laten te dien aanzien niets te wensen over. Ze zijn na te lezen
in CFTC Regulations. Derhalve houdt hij dit instituut voor
nalatig en medeplichtig voor het verdwijnen van een bedrag
variërend van $600 miljoen tot $1,5 miljard.
Hij stelt klipp-und-klar: ‘when a branch of
the U.S. government fails to perform its congressional mandate,
it is the very definition of systemic failure’ (wanneer een
onderdeel van de staat een mandaat van het Congres niet opvolgt,
is er per definitie sprake van een systeem fiasco). Hij vraagt
zich af of het Congres ‘the guts’ heeft om dit probleem aan te
pakken, temeer omdat is gebleken dat Congresleden doorgaans
betere beleggers zijn dan de doorsnee instituten. Hoe kan dat?
Voorkennis?
Jim Rogers
Jim Rogers zit met dit “geval” lelijk in z’n maag
en geeft alleen aan dat de liquidatie van MF Global gemiddeld
tot een daling van ruim 4% in de commodity sector heeft geleid.
Hij kon moeilijk meer zeggen.
Toekomst commodity- en futures beurzen op het
spel
Lewis Kruger van Stroocks Financial
Reconstructuring Practice, optredend voor een groep klanten van
MF Global zei: ‘this case may determine whether there is a
commodities market in the future; I have great concern about what
is going to happen in this industry; this is a far-reaching case
which needs to have an imaginative resolution’ (dit voorval
kan bepalend zijn voor de toekomst van de commodity- en
futuresbeurzen; het kan verstrekkende gevolgen hebben en vraagt
om een oplossing met verbeeldingskracht). In ieder geval wordt
het een muis met een lange staart voor de gehele financiële
sector. Bij MF Global ging het om een totaal uitstaand bedrag
van $5,45 miljard verspreid over 38.000 spelers.
Onduidelijke rol CFTC
De voorzitter van de CFTC Gary Gensler heeft heel
wat uit te leggen gezien de relatie met Corzine die hij nog
kende uit zijn Goldman Sachs tijd. Beide heren hebben zelfs een
bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de Sarbanes-Oxley
wet uit 2002 ter bescherming van de belangen van beleggers, hoe
wrang dat intussen moge klinken.
Rol Corzine
Voorts liep er vanuit MF Global een lijn naar de
Federal Reserve Bank of New York (waar de huidige minister van
Financiën Timothy Geithner voorhen de scepter “zwoei”). Al vóór
Corzine’s aantreden bij MF Global werd dit kantoor door BoNY
aangemerkt als ‘one of its prestigeous primary dealers’.
Hoezo? Kwam dit voort uit het contact met Corzine en werd
hiermee zijn benoeming met de nodige fanfare bij MF Global
ingeleid?
Bij z’n aantreden kondigde
Corzine aan: ‘MF Global will begin taking principle risk
across most of its product lines’.
Hieruit kun je achteraf afleiden dat een en ander
niet volgens de gevestigde regels zou gaan verlopen.
Wat achteraf bleek was dat Corzine’s hidden
bets op zuid-Europese staatsobli’s vele malen de
marktkapitalisatie van MF Global zouden overtreffen. Hij
gebruikte hiertoe de zgn. repo-to-maturity techniek. Door met
het gestalde geld van MF Global’s klanten voor de periode van de
looptijd van deze obligaties (waarvan hij dacht – onnozelheid
kent geen tijd – dat deze door de respectieve staten zouden
worden gegarandeerd) te werken, meende hij “gratis” de rente te
kunnen opstrijken. Deze obli’s stonden namelijk te boek als “sold”,
ja dat stond er volgens Chris Powell van GATA echt, dus daarmee
stonden ze buiten de boeken. Met de afwaardering van deze obli’s
had hij echter buiten de waard gerekend om vervolgens MF’s
klanten z’n hielen te laten zien. Intussen is een class
action proces in voorbereiding.
Vervolg
Wat Brandt in een nieuw artikel van 8 dezer het
meest verbaasde was niet dat dit is gebeurd noch dat de
toezichthouders hebben gefaald maar dat de traditionele partijen
als beleggingsfondsen, fixed income fondsen en handelaars
dit gebeuren gelaten over zich hebben laten komen. Hij is er van
overtuigd dat het besmettingsgevaar (contagion is knocking at
your door) snel toeneemt indien er niet onverwijld actie
wordt ondernomen. Hij bestempelt re-hypothecation zoals
het wordt genoemd als een leak in the dike’:
counterparty exposure is about to blow out the doors off of
liquidity (een lek in de dijk dat straks de deur uit alle
liquiditeit blaast).
Al in 2007 had het derivatengezwel een omvang van
een slordige $4 biljoen (12 nullen) zich afspelend in het
schemergebied buiten de balans van de instituten die daarin
handelden. Geschat werd dat hiertoe meer dan 50% van alle
bankactiviteiten gerekend diende te worden. Dat kon allemaal
vanwege de Verenigd Koninkrijk-route, omdat aldaar gebruik kon
worden gemaakt van een “soepele” regeling. Hier lag ook de bron
van Lehman’s ondergang.
Teneinde de Britse “concurrentie” tegen te gaan
werden de regels reeds onder het Clinton bewind versoepeld om
via repurchase agreements (repos) buitenlandse
obligaties, money market fondsen en andere waarden te
kunnen aankopen. Middels re-hypohecation kon vier maal
keer de waarde van het onderhavige onderpand worden opgeblazen.
Door deze activiteiten buiten de balans te houden, ontstond er
opnieuw een vrijbrief voor “vrij rotsooien”.
Brandt kreeg boven water dat Goldman Sachs tot
dusver voor $28,17 miljard aan re-hypothecation heeft
uitstaan, Canadian Imperial Bank voor $72 miljard, Royal Bank of
Canada voor $53,8 miljard, Credit Suisse voor FrS 332 miljard,
Fells Fargo voor $19,6 miljard, Morgan Stanley voor $410 miljard
en JP Morgan nog eens voor $546,2 miljard. Om hoeveel meer
partijen en voor welke bedragen het gaat, is onbekend.
Waarschijnlijk gaat het om een veel grotere
schaal. Buiten de huidige schuldencrisis ontvouwt zich hier een
griezelig tafereel van in feite ongedekte transacties die door
geen enkel instituut of land zijn te saneren. Bijgevolg schuilt
in re-hypothecation een minstens even groot gevaar als
dat van andere derivaten.
Volgens de Bank of International Settlements
(BIS) in Basel ligt er voor een bedrag van $181 miljard aan
Griekse, Ierse, Italiaanse, Spaanse en Portugese schulden bij
Amerikaanse banken op de planken. Met een factor vier wordt
duidelijk welk risico de banken mogelijkerwijs hebben uitstaan.
Ook pikant is een onderhoud tussen Jon Corzine en
Pricewaterhouse Coopers een jaar geleden ter zake van de
Europese schulden exposure . Er werd afgesproken (wealing,
dealing?) dat deze transacties zouden worden benoemd in een
voetnoot in MF Global’s jaarverslag dat in mei van dit jaar
verscheen. Nog later hebben Moody’s en Standard & Poor Corzine’s
besluit om de firma grotere risico’s te laten nemen zelfs
toegejuicht. ‘We consider the most recent strategic plan of
the new CEO Mr. Corzine to be sound’, zei S&P erkennende dat
dit plan wel de risico’s substantieel zou vergroten. Dit lijkt
moeilijk te rijmen.
In een moment van helderheid verlaagde Moody’s
vervolgens MF Global’s credit rating. Het afwaarderen in
oktober j.l. leidde tot de ondergang. De dag daarop schoot de
koers in een vrije val doch Corzine merkte niettemin laconiek
op: ‘the sun will come out tomorrow’. Een en ander
volgens newyorktimes.com onder de rubriek Investment Banking van
11 dezer.
Lessen uit het verleden
Van het verleden blijkt in feite nog maar weinig
te zijn opgestoken. Op school en universiteit zou hieraan veel
meer aandacht geschonken dienen te worden. Is leren van het
verleden niet een meer zinvolle bezigheid in plaats van met
nieuwe wielen de bocht uit te vliegen? Thans lijkt de historie
verder weg dan ooit. Het leggen van tijdbommen als gevolg van
ongebreideld opportunisme en onvermoede overmoed blijkt evenwel
van alle tijden te zijn. De spelers kwamen er doorgaans goed mee
weg maar “het klootjesvolk” moest daarentegen op de blaren
zitten.
Beste “bewapening”
Voor beleggers anno 2011 rest weinig anders dan
zich niet langer te verlaten op steeds minder betrouwbare noch
door de staat gegarandeerde banken (wat heb je straks aan
papieren garanties?), verzekeraars en pensioenfondsen. Beleggen
dient bij voorkeur beperkt te blijven tot edelmetaal en aandelen
van bedrijven met solide balansverhoudingen opererend in
sectoren die ook voor de toekomst onmisbaar zijn. Mijn
ModelPortefeuille biedt hiertoe alle inzicht en mogelijkheden.
Bij aanmelding ontvangt men bovendien het gedetailleerde
BankPlan om beschermd te zijn tegen mogelijk bankfalen. De
downgradings en het signaal van Lloyd’s zijn niet mis te
verstane signalen.
Robert Broncel
Copyright, 18 december
2011
NB. ofschoon de reacties op de reeds toegezonden
columns uiterst summier waren, gaat deze column wederom naar de
financiële redacties van de dagbladpers, de fractieleiders
binnen de oppositie in de Tweede Kamer en uiteraard naar Klaas
Knot van de Nederlandse Bank. |