Off all places
werd op Cyprus de teerling geworpen. Of de
spaarders – ook onder het depositogarantiestelsel vallend - maar
een bijdrage willen leveren aan de oplossing van het
bankenfailliet aldaar. Niet zo moeilijk in de wetenschap dat
daar veel Russisch zwart geld geparkeerd staat. Laat Putin’s
geld daar niet bij zijn, want een beetje verhoging van de
Russische aardgasprijs dreigt dan letterlijk in the pipeline
te komen hangen.
De spaarders
in de PIIGS vliegen hierdoor ook op tilt en zullen nog meer
eieren voor hun geld gaan kiezen – penny wise, pound foolish!
– voor zover dat al niet is gebeurd. Is men dan in
West-Europa veiliger? Dat is maar de vraag. Sterker, zelfs
spaarders in onze contreien zullen zich er evenmin senang bij
voelen sinds dit precedent is geschapen. Het zou zelfs de aanzet
kunnen zijn tot een massale vlucht uit de euro, zoals het Noorse
Government Pension Fund Global al aangaf.
Uit een en
ander blijkt dat centrale regeringen naar steeds driestere
maatregelen grijpen naarmate de situatie verder uit de hand
loopt. Inkomsten van de centrale overheden dreigen door de
bankencrisis met alle gevolgen in de slipstream steeds meer in
het gedrang te komen. Eerst zal verder aan het sociale vangnet
worden gemorreld. Via de voor- of achterdeur zal vader staat z’n
onderdanen weten te weten om te voorkomen dat de staat zelf op
tilt komt te staan. Het hide and seek spel kan beginnen.
In de V.S.
heeft men evenwel voor een ander scenario gekozen. Daar zijn de
banken middels de Fed over de rug van de belastingbetaler en z’n
nageslacht grotendeels geherkapitaliseerd. Door de rente extreem
laag te houden worden spaarders en masse rechtstreeks de
beurs opgestuwd. In tegenstelling tot onze contreien waar
beleggingswinst vrij van belasting is, kent de V.S. de zgn.
capital gains tax die je moet afdragen bij het verzilveren van
winst. Op deze wijze stroomt er buiten de al dan niet tijdelijke
belastingverhogingen toch meer geld binnen.
Wall Street
heeft intussen de spurt er in gezet, waarbij de Dow en S&P
records zijn uitgenomen. De vraag is nu of de huidige
koers/winstverhoudingen een verdere stijging wel rechtvaardigen.
“Op afroep” werd ‘good old’ Alan Greenspan van stal gehaald. In
een interview met CNBC op 15 maart j.l. werd hem de vraag
voorgelegd of er al weer sprake was van irrational exuberance.
U herinnert zich zijn uitspraak uit 1997 nog toen hij vond dat
de beurs veel te veel en te snel was gestegen.
Het zal u niet
verwonderen dat z’n antwoord in dit geval ontkennend was:
‘No, I don’t think it’s quite appropriate in
this type of environment.
In fact, a basic way of looking at this degree of exuberance or
non-exuberance is to take a look at what we call the equity
premium, the extent of the measure of whether stocks are over-
or undervalued.
And right now,
by historical calculation, we are
significantly undervalued
(een goede manier om de mate van overdrijving of
non-overdrijving te meten is om te kijken naar de onderliggende
premie of koers/winstverhouding of de aandelen over- of
ondergewaardeerd zijn. Op basis van historische calculaties zijn
we nu juist significant ondergewaardeerd).
Dat de beurs
nog niet significant gestegen is zou het gevolg zijn van andere
factoren waarbij Greenspan duidend op de problemen in Europa,
meende dat deze ‘temporarily removed’ waren dus even
buiten beeld zijn. Wel, gelet op de kwestie Cyprus kan die
beursbeweging weer even snel de omgekeerde richting in schieten.
Voordat
Greenspan op de hoogte kon zijn van de Cyprus perikelen meende
hij dat ‘the key factor has allowed the markets to move up’
of wel de huidige “rust” binnen de EU zou de beurs omhoog hebben
gestuwd. Voorts was Greenspan wel zo eerlijk er aan toe te
voegen dat ‘not because earnings are moving all that well, as
you know, earnings or earnings expectations at least have been
either flat or down for a while’ (niet vanwege de stijgende
winsten of winstverwachtingen die nogal vlak of zelfs dalend
waren). Hij meent evenwel dat ‘the valuation structure
still’s got a way to go as far as I can see’ (de
waarderingsschaal kan verder omhoog voor zover hij kan
overzien).
Waar hij met
de ‘valuation structure’ naar alle waarschijnlijkheid op doelde
is dat de 10-jarige rente (even gesteld op 2%) de
koers/winstverhouding daarmee op 50 zou kunnen uitkomen. Dus bij
een huidige S&P verhouding van 17 zou de Dow dan naar het niveau
van 30.000 punten kunnen opschuiven.
Dit wordt
natuurlijk andere koek als de rente zou gaan oplopen. Hiervan
heeft het alle schijn nu beleggers gezien de lage rente
letterlijk uit de obli’s de beurs worden opgedreven. De Fed zal
er evenwel alles aan doen om ook de lange rente laag te houden
door alle papier op te kopen wat ‘in de aanbieding” komt. Dat is
de ene bal die in de lucht moet blijven. De tweede is het onder
druk houden van het edelmetaal en de andere commodities om
zodoende de inflatie niet al te veel vrij baan te geven als
gevolg waarvan toch de rente zou oplopen. De derde bal is
middels de lage rente de woningmarkt aansturen. De vierde en
laatste bal betreft de rol van de valuta om de export te kunnen
aanjagen, de werkgelegenheid te bevorderen en daarmee het
‘feel good gevoel te verbeteren. Waar dan al die export naar
toe moet, doet het verhaal niet. Beursanalisten zijn niettemin
flink tevreden en één op BNR meende vorige week zelfs dat
Bernanke een standbeeld verdiende omdat hij “het systeem” zou
hebben gered. Dat “getuigt nog eens van inzicht!”
Oud Fed
president Paul Volcker keek er toch “iets” anders tegenaan. Hij
vond dat er al nauwelijks sprake was van een monetair systeem
daar het gerelateerd zou moeten zijn aan een soort raderwerk dan
wel een mechanisme (voorbeeld: Gouden Standaard) dat voor de
nodige stabiliteit en voortgang zou moeten zorgen. Hij wilde
hierop uiteraard niet verder ingaan (want hij had immers zelf
voormalig president Nixon geadviseerd de dollar los te koppelen)
maar wees wel op de op de aberratie dat China enerzijds zwemt in
een gigantisch overschot en de V.S. het grootste tekort aller
tijden op de betalingsbalans laat bijschrijven. Hij voegde er
aan toe: ‘sooner or later the world is giving you a lot of
rope for this exorbitant privilege of the currency (vroeg of
laat leg je je hoofd in de strop die de wereld vanwege dit
exorbitante privilege van de reservevaluta om je hals legt).
In dit kader
kwam ook Europa aan bod met: ‘the lack of discipline in this
system – which is replicated within Europe where deficits can go
along more or less indefinately in the euro zone until finally
something happens to interrupt the parade to find ourselves with
a degree of international indebtedness that is not easy to
manage’ (het gebrek aan systeemdiscipline dat binnen de
eurozone wordt gerepliceerd waar de tekorten zich eindeloos
kunnen opstapelen totdat er plots iets gebeurt dat “de parade”
verstoort en we ons zelf terugvinden in een mate van
internationale schuldverplichting die niet eenvoudig te hanteren
valt).
Als toenmalig
Fed voorzitter had hij in z’n stoutste dromen een dergelijke
ontwikkeling voor absoluut onmogelijk gehouden: ‘looking at
the ballooning balance sheet to almost three trillion dollars
and buying 85 billion of assets a month you’re looking at a
potential source of financial instability which is going to
become a big challenge’ (gelet op de opgeblazen (Fed) balans
oplopend naar $3 biljoen plus de aankoop van $85 miljard per
maand kijk je tegen een potentiële bron van financiële
instabiliteit aan die een grote uitdaging vormt).
Ook nam hij de
uitdrukking money printing in de mond, waarmee hij z’n
ongenoegen over de huidige gang van zaken uitsprak. In dat kader
maakte Volcker zich grote zorgen omdat daarmee het proces om
duurzame groei te genereren volledig om zeep wordt geholpen. Hij
gaf de Fed mee zich hierover ernstige zorgen te maken vanwege
zijn vrees voor excessen zoals een dysfunctional global
financial system, destabalizing market speculation and waning
central bank independence’ (een niet langer functionerend
mondiaal financieel systeem, destabiliserende marktspeculatie en
een wegvallende onafhankelijkheid van de centrale bank). Wat dit
laatste betreft, is er de facto nooit sprake geweest van een
onafhankelijke centrale bank daar deze altijd een nauwe relatie
onderhield met het ministerie van Financiën.
|