"SPROOKJESWERELD II"
(10 april 2017)

Een nog niet eerder aan de orde gesteld probleem waarmee ‘Da Donald’ te maken krijgt, is het “pensionado” probleem. Je hoort er nagenoeg nauwelijks over daar de meesten dus ook de toekomstige “AOW-ers” er maar liever van wegkijken. Wegkijken van een probleem is een alleszins menselijk fenomeen.
 

Volgens de Social Security Department in de V.S. blijkt de gemiddelde uitkering neer te komen op $1.380 per maand. De lezer zal dan denken: “dat is in ieder geval een kleine $200 meer dan de AOW bij ons. In de V.S. is bijna de helft van de alleenstaande ouderen van deze uitkering afhankelijk en dient er bij te blijven klussen, zo blijkt. Echter, dit uitkeringsniveau kon gehandhaafd worden dankzij het voortdurend kunstmatig ontduiken van het reële inflatiecijfer.

Aan de hand van John Williams’ ShadowStats’ uitkomsten die de echte inflatie weergeven, kom je tot de gevolgtrekking dat dit “staatspensioen”dan minstens 40% hoger had dienen te zijn. De vergrijzing leidt er bovendien toe dat in de toekomst steeds minder werkenden zullen bijdragen tot het in standhouden van deze toch al sterk verzwakte pensioenpot.
 

Nog in 1942 droegen 42 werkenden bij tot het onderhouden van één pensionado.  Over 20 jaar zullen dat er nog maar 2,1 zijn ervan uitgaande dat de arbeidsparticipatiegraad niet verder afneemt. Daarbij komt dat de meeste overheidspensioenfondsen de facto al niet meer aan hun verplichtingen kunnen voldoen maar dat niet aan de grote klok hangen. Thans hebben we te maken met een slordige 55 miljoen “AOW-ers” tegen 88 miljoen binnen 20 jaar.
 

In een nieuwsartikel van Bloomberg op 24 maart j.l. met de titel ‘Pension Crisis Too Big to Ignore’ werd duidelijk dat de pensioenfondsen ‘woefully’ (angstwekkend) slecht gefinancierd blijken te zijn. Dit vanwege het feit dat deze fondsen met meer risico moesten beleggen om voldoende rendement te kunnen scoren. Dat gebeurde o.m. in de vastgoedsector en vervolgens in bedrijfshypotheken die op dezelfde wijze werden “verpakt” als de zgn. subprime (laagste echelon) hypotheken. Dat bleken achteraf niet de meest gelukkige grepen er in resulterend dat de ruimschoots ongedekte pensioenverplichtingen inmiddels zijn opgelopen tot $1,9 biljoen. Dat is evenwel niet het juiste cijfer want dat ligt volgens schattingen dichter bij de $6 biljoen. Waarom blijft dat laatste cijfer dan buiten beeld? Simpel omdat te veel steden en staten onder het gewicht van de harde werkelijkheid op die hoogte zouden omvallen. De commerciële hypotheekmarkt is ongeveer $3 biljoen groot. De val van deze markt wordt vergeleken met de lancering van een nucleaire onderzeeboot direct binnen het Amerikaanse financiële systeem.
 

In het zelfde artikel werd opgemerkt dat een beursval van ca. 10% voldoende zou zijn om “het hele zootje” te laten omvallen. Dat de beurs wordt gemanipuleerd om “alle ballen in de lucht te houden”, wisten we al en de pensioensector is zeker niet de geringste bal.
 

In de recente Long Term Debt outlook van de CBO (Congressional Budget Office) wordt voorts gewaarschuwd voor een grote fiscale ramp. Dit instituut voorziet een blijvend overheidstekort en bijgevolg stijging van de overheidsschuld van ruim 100% van het BBP thans naar 150% in 2047 (30 jaar), vooropgesteld dat er geen wezenlijke verandering optreedt in het uitgavenpatroon. Daarbij komt ook nog eens dat intussen 77% van het BBP opgaat aan schulden in de private sector, het hoogste cijfer sinds Wereldoorlog II. De schatting is dat dit percentage bij ongewijzigde omstandigheden tegen 2047 minstens zal zijn verdubbeld

Tot dusver heeft de Fed de rente (prijs van het geld) bijzonder laag weten te houden conform de lage economische groei. Tegelijk verwacht het CBO voor de komende 30 jaar een groei van gemiddeld niet meer dan 2%, veel minder dan wat Trump de natie had voorgehouden.
 

Een grote en niet meer te beteugelen schuldgroei zal er toe leiden dat beleggers minder geneigd zijn de schuld voor nagenoeg nul te blijven financieren. China is er al klaar mee en heeft het bezit aan Treasurys intussen met bijna 25% afgebouwd.
 

Dit vormde voor de Fed het achterliggende besluit het QE beleid terug te draaien temeer omdat de schuldgroei vanaf 2008 tot 2015 even hard was gegroeid als in de periode vanaf de stichting van de V.S. in 1776 tot 2008. De vrees begon reëel te worden dat het vertrouwen in het monetaire systeem zou kunnen wegvallen met het bekende rampscenario op de stoep.
 

Als de rente dan plots zou stijgen, zouden niet alleen de leenkosten dramatisch omhoog gaan maar bij oploop van de yields zouden de obligatiekoersen (obligatiemarkt is qua omvang bijna tweemaal de aandelenmarkt) in tandem dalen, zodat beleggers fors zouden inleveren. Vooral voor professionele instituten als pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, vastgoedfondsen e.a. zou dat tot dramatische resultaten leiden.
 

Buiten oorlogvoering zit er voor de beleidsmakers niet veel anders op dan schuldsanering en herstructurering. Andere scenario’s zijn om de inflatie te laten oplopen zodat de schuld verdampt dan wel het doorvoeren van grote besparingsprogramma’s in combinatie met fors hogere belastingen. Andere “smaken” zijn er niet. Met een daling van ca. 20% van de Turkse lira dit jaar zie je waartoe gebrek aan vertrouwen leidt: aankoop van bijna 50 ton goud.
 

In een naar buiten gebracht artikel van 45 pagina’s met als titel “Something is wrong with the U.S.” stelde JP Morgan CEO Jamie Dimon (eigen vermogen ca.$1,1 miljard) dat het toch wel anders moet dan tot op heden gebeurt. Zo groeit de economie de laatste 20 jaar veel trager dan de halve eeuw er voor. Hij moest er bovendien nog bij aantekenen dat het gemiddelde huishoudinkomen in 2015 zelfs 2½% lager was dan in 1999. Tevens blijkt het aantal middeninkomens te dalen. Dat deze ontwikkeling niet los kan worden gezien van de voortgaande disproportionele schuldgroei tot meer dan $20 biljoen (meer dan 100% van het BBP) nog los van de private sector, wekte weinig verbazing.
 

Dimon noemt een aantal punten van aandacht:

Bovengenoemde factoren hebben in directe of indirecte mate geleid tot een gebrek aan economische groei en tot veel frustratie bij grote groepen Amerikanen. Je kan zeggen dat ‘Da Donald’ in dat opzicht z’n huiswerk net iets beter had gemaakt en beter heeft geluisterd naar Bernie Sanders.
 

Dit “groei”scenario treft overigens niet alleen Japan (eerste schuldenland) maar ook Europa. Sterker, ECB president Draghi heeft aangekondigd met het QE program vooralsnog door te blijven gaan, niettegenstaande de oppositie van de Duitse en Nederlandse centrale bankiers. Wat Draghi er niet bij zei, is dat de zuidelijke staten nog steeds niet “out of the woods” zijn en dat ook nooit meer zullen doen tenzij bij ruime overschrijding van de eisen van Maastricht – staatsschuld maximaal 60% van het BBP en maximaal 3% budgettekort af te bouwen naar evenwicht.
 

Tenslotte kwam de Britse Telegraph vorige week met een analyse van de mondiale schuld that pretty much  sums up the coming crisis. Volgens het in dit artikel aangehaalde Institute of International Finance (IFF) dat de belangrijkste financiële instituten in de wereld vertegenwoordigt, stevent de wereldeconomie af op een golf van maturing debt this year presenting a growing refinancing risk in een tijd dat de mondiale schuld een eye-watering $170 trillion ($170.000 miljard!) heeft bereikt of bijna driemaal het mondiale BBP. Eind vorig jaar had het IMF bij monde van Christine Lagarde hierop ook al gewezen. Deze enorme schuldenberg geparenteerd aan een relatief lage groei en zwakke banken heeft veel weg van een dodelijke cocktail met drie onafwendbare conclusies:

Het artikel sluit met de opmerking dat 2018 wel hét jaar voor de history books zou kunnen worden. Al sinds 2008/9 vormt dit onderwerp  het ‘Leitmotiv’ van mijn columns en tevens reden tot de opzet van de Strategische ModelPortefeuille als verzekeringspolis tegen dit rampscenario.
 

Robert Broncel

Copyright, 10 april 2017

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2016 © Robert Broncel