ANDERE TIJDEN (VI)
(12 juni 2018)

Ondanks de monetaire spanningen als gevolg van de opstelling van de nieuwe  regering in Italië, de importheffingen van de V.S. en de dreigende crisis binnen de G-7 blijven de beurzen in het algemeen redelijk goed liggen. De vraag is dan of deze ‘hazards’ voldoende zijn ingeprijsd. Hierover zijn de meningen van analisten verdeeld. Wel neemt het aantal roependen toe dat we steeds meer op een soort diaspora afstevenen.

Zo veroorzaakte de politieke stellingname van de nieuwe Italiaanse regering met betrekking tot de euro inclusief het verzoek tot kwijtschelding van een slordige kwart miljard aan staatsschuld bij de ECB een kortstondige schokgolf die zich over de gehele wereld deed voelen. De obli’s daalden overal met stijgende rentes tot gevolg behalve de Treasuries die juist gewild waren met een dalende rente in het spoor.. Zonder bedenktijd zochten de beleggers opnieuw beschutting in het “veiliger” geachte Amerikaanse staatspapier.

Sinds de monetaire en economische crisis in 2008 bevinden we ons in ‘bubble territory’ waarin niet veel meer nodig is om een grote schokgolf teweeg te brengen. Bovendien lijkt de mondiale samenhang beginnen te verschuiven, waarbij het geopolitieke epicentrum tendeert zich te verplaatsen van West naar Oost. Die trend is al enige tijd gaande, zij het onder de oppervlakte. De nieuwe Chinese zijderoute zal strategisch daarbij een belangrijke factor worden. Waar Trump meent het Amerikaanse machtsvertoon voorlopig nog ten volle te kunnen uitbuiten, zaagt hij tegelijkertijd aan de poten van deze stoel. Tot voor kort werd niet verondersteld dat hij een bom zou plaatsen onder de trans-Atlantische verbondenheid sinds WO II. Inmiddels hebben we hiermee te doen.

Door te verlangen dat met name landen als de China, Japan, Duitsland en kennelijk ook buurland Canada hun handelsoverschotten met de V.S. drastisch dienen af te bouwen, zal blijken dat de dominante rol van de dollar evenredig hiermee zal afnemen, hetgeen een land als China precies in de kaart speelt en benadrukt door oud-presidentskandidaat Ron Paul.

Europa zal steeds meer op eigen kracht dienen te leunen, zowel economisch als militair, hetgeen Poetin weer in de kaart speelt, zodat de scherpe kantjes tussen Europa en Rusland wel  zullen slijten. Ondanks haar uitspraken “voor de Bühne” blijkt Angela Merkel de afgelopen weken al tweemaal met “onze vriend” Poetin (die je als machtsfactor niet kunt wegmoffelen) contact te hebben gehad. Verder vindt er achter de coulissen een intensiever diplomatiek verkeer met China plaats. Het Italiaanse “akkefietje” kwam dan ook slecht uit en zal ongetwijfeld “ingekapseld” (moeten) worden. Dat dit vooralsnog serieuze aandacht behoeft, behoeft geen betoog daar de Italiaanse staatsschuld in totaliteit nu een grotere bedreiging voor de euro vormt dan de Griekse.
 

Zonder dat hieraan in de westerse pers veel ruchtbaarheid is gegeven, wordt in China (geen lid van de G-7, zomin als Rusland sinds de annexatie van de Krim) de anti G-7 georganiseerd, in de vorm van de Shanghai Cooperation Organization (SCO). Hierin nemen o.m. India, Pakistan, Rusland en een groot aantal voormalige Sovjetrepublieken of tweederde van de wereldbevolking deel. Iran en Mongolië delen tot dusver de reservestatus, terwijl Turkije, Nepal en Cambodja nog in overlegfase toeven. De verwachting is dat straks alle Aziatische landen zich bij deze “alliantie” zullen aansluiten.

Binnen dit kader wordt een stappenplan uitgezet om de dollar op enige termijn zoveel mogelijk buiten de deur te zetten, met een primaire rol voor de Chinese munt. Het is ook om deze reden dat China nog steeds de grootste “goudsprokkelaar” ter wereld is om straks stevige rugdekking aan deze nieuwe opzet te kunnen geven. Tegelijkertijd wordt er hard gewerkt aan de biljoenen kostende ‘Belt and Road’ (zijderoute) infrastructuur die vóór 2050 volledig zal zijn uitgerold, inclusief de beveiligde zeeroutes richting de Middellandse Zee. Wat hiervan de economische impact voor Europa zal zijn, laat zich raden. Het venster op het Oosten zal zich hieruit vanzelf  manifesteren.

China’s grootste zorg is de exponentieel groeiende Amerikaanse schuld, die inclusief de ongedekte verplichtingen (pensioenen en andere sociale verplichtingen) intussen ruim $70 biljoen of ruim 3,5 maal het BBP bedraagt en zodanig volstrekt onhoudbaar is geworden dat de V.S. wel gedwongen wordt ter bescherming van hun binnenlandse economische belangen een meer isolationistischer koers te varen. Dit kan leiden tot geopolitieke confrontaties. Aansturing van het militair-industriële complex ligt dan voor de hand. Daarvoor is een optimale bewapening nodig die tevens positief voor de binnenlandse economie uitpakt. Met het argument de strategische staalindustrie uit (militaire) veiligheidsoverwegingen te beschermen, heeft Trump hiermee wel degelijk een punt!
 

Niet alleen de staatsschuld vormt een groot probleem voor de V.S. maar ook de particuliere schuld exclusief hypotheken die intussen op bijna $4 biljoen ligt.

Volgens Lending Tree, een online leningplateau dat consumenten met diverse leeninstituten in contact brengt, dient de Amerikaan gemiddeld 26% van z’n inkomen voor schuldaflossing te reserveren. Dat niveau is nu bijna 7 procentpunten hoger dan in 2008 en is nog nooit zo hoog geweest. Daarbij in aanmerking genomen dat er meer dan 90 miljoen Amerikanen niet meer aan het economisch proces deelnemen, althans niet meer als werkzoekenden staan ingeschreven. Aan credit card schuld staat meer dan een $1 biljoen uit. Dat zelfde bedrag staat ook uit aan autoleningen en aan studentenleningen. Evenals de staatsschuld zijn deze schulden in totaliteit niet meer aflosbaar.

Tegen de achtergrond van Trumps geplande uitgaven luidt de verwachting dat het federale tekort zal oplopen van $825 miljard of 4,1% van het BBP dit jaar naar $1,25 biljoen of 5,5% van het BBP in 2020/1. Wie wil straks deze schuld nog financieren in de wetenschap dat die alleen maar verder zal doorgroeien? Die zelfde vraag geldt overigens ook voor een land als Italië.
 

Om het allemaal nog wat minder “vrolijk” te maken, meldde Moody’s een grote golf van ‘junk bond defaults’ te verwachten. Voorts liet de FDIC (Federal Deposit Insurance Corp.) die “borg” staat voor de stabiliteit van het monetaire systeem in de V.S. weten dat de balans van de ongesaneerde probleembanken in 2018 gemiddeld met de factor drie was gestegen. Met de waarschuwing dat sommige grote banken zich opnieuw in ‘problem territory’ bevinden. Een en ander zou het gevolg zijn van de recente rentestijging. Zou de Fed de aangekondigde renteverhogingen in “harde realiteit” omzetten dan belooft dat weinig goeds voor de verdere ontwikkelingen, w.o. een automatisch verdere stijging van de staatsschuld. Diverse emerging markets w.o. Argentinië, Brazilië, Turkije en India hebben reeds bij de Fed aangeklopt toch vooral rustig aan te doen. Woensdag 13 juni weten we meer.
 

Vorige maand liet co-CIO Greg Jensen van ’s werelds grootste hedge fund Bridgewater weten bearish te zijn op nagenoeg alle financial assets vooral als gevolg van het niet langer opkopen van staatspapier door de Fed en het verder optrekken van de rente. Hij waarschuwde dat het risico van een crash levensgroot begint te worden naarmate de Fed de lijntjes verder aantrekt en Trump straks de investeringsluiken verder wijd openzet. De beleggers gaan nog steeds uit van het Goldilocks scenario met een groei van ruwweg 2,5%, een yield van de 10-jarige lening van niet meer dan 3% en een inflatie van niet meer dan 2%. Hogere cijfers zijn niet ingeprijsd.  
 

In zijn toespraak op de American Enterprise Institute in Washington op 7 dezer beaamde voormalig Fed voorzitter Bernanke de zienswijze van Bridgewater met “de echo”: ‘The US economy is going to go off the cliff in 2020’. Als dat gebeurt zijn de rapen gaar en kan Trump z’n herverkiezing vergeten. Waar Bernanke de regering in het verleden verweet te weinig te hebben gedaan waarschuwt hij nu voor de omgekeerde politiek, met een dramatisch verder oplopende schuld zonder dat de Fed de ontwikkelingen nog kan bijsturen.
 

Blijkbaar heeft Kondratieff gelijk gehad en zijn er nog steeds geen lessen uit het verleden getrokken. Wordt het dan niet de hoogste tijd om het “schimmige” vakgebied van de Monetaire Economie eens flink op de schop te nemen? Over andere tijden gesproken!
 

NOOT: de eerste geluiden uit Singapore waren positief, met hopelijk belangrijke positieve implicaties in de toekomst!

Robert Broncel

Copyright, 12 juni 2018
 

PS. deze column wordt ook aan de president van DNB verzonden

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2017 © Robert Broncel