|
Zelden is de afstand tussen de
fundamentele en technische analyse zo groot geweest als
de laatste maanden. Hetzelfde beeld zie je terug in de
simultaan stijgende aandelen- en de dalende
obligatieprijzen. Een grotere discrepantie (zie grafiek)
is nauwelijks denkbaar!
Een en ander heeft te maken met de vertraging in de
perceptie en de acceptatie van de realiteit die
bovendien wordt vertekend door economen en analisten
‘met licht in de tunnel’. Beleggers zijn dan al snel
geneigd weer over te gaan tot business as usual
alsof er nooit een Lehman debâcle heeft plaats gevonden.
Hebben we werkelijk het ergste gehad? Laten we kijken
naar de fundamentele situatie.
Volgens een recent rapport van de B.I.S.
(Bank of International Settlements) in Basel, ook wel
het overkoepelend bankeninstituut genoemd, staat er nog
een onoverzienbare berg van ruim 60.000 miljard dollar
(ruim 10% meer dan het mondiale Bruto Product!) uit aan
credit default swaps. Dit impliceert dat er in de
veste verte nog geen einde van de krediet bubble
in zicht is en dat de banken nog een lichtjaar binnen de
gevarenzone verkeren. Dat is niet bevorderlijk voor een
gezonde economische ontwikkeling, zoals we intussen
hebben mogen ervaren.
Het oog van de storm
De Amerikaanse en Britse kapitaalmarkten
bevinden zich thans in het oog van de storm. Zowel S & P
als Moody’s hebben deze markten ‘on watch’ gezet. Dat
betekent dat ze hun triple A status van
kredietwaardigheid op termijn zouden kunnen verliezen.
Dat heeft niet alleen gevolgen voor de rente maar ook
voor de richting van de betreffende valuta’s. Met andere
woorden: er hangen straffen in de lucht voor de
ongebreidelde stijgingen van de geldhoeveelheid.
Twijfels over de kredietwaardigheid vertalen zich in een
lagere vraag naar staatspapier en bijgevolg in hogere
rentes.
Onder deze omstandigheden wordt een
hogere rente een sta-in-de-weg voor een mogelijk
economisch herstelproces. In een stabiel ontwikkelende
(wereld)economie met een stabiel financieel systeem is
een hogere rente het recept voor een sterkere munt. In
een (sterk) afzwakkende economie is er sprake van een
omgekeerde beweging. Beleggers zijn dan alleen bereid om
staatspapier op te kopen indien daar een hogere rente
tegenover staat. Als de rente op langer lopende
obligaties oploopt, vertaalt zich dat in inflatievrees.
Om die reden vertoont de dollar ten opzichte van
nagenoeg alle valuta’s een dalende trend.
Volgens het IMF stijgt het schuldniveau
van de VS van 63% van het BNP in 2007 naar bijna 100%
volgend jaar. De VS zijn hierin evenwel niet uniek,
zoals blijkt uit onderstaand overzicht.
Overheidsschulden in procenten van het
BNP*:
2007
2010 % verandering
VS
63 97 +
54
UK
44 73
+ 65
Canada
64
77 + 20
Japan
(dramatisch!)
187
227 + 21
Duitsland
64 87
+ 36
* wereldwijd is er nu sprake van
budgettaire tekorten ter grootte van ca. $ 6.000
miljard.
Ook dit is op zich al een belangrijk
signaal. Immers, ook hier dringt zich een oplopende
rente op en dat is zeer nadelig voor de
hypotheekverstrekking. Eén op de zeven huiseigenaren in
Amerika (ook met een prime mortgage)
verkeert nu in een foreclosure of dreigt daar in
te komen verkeren!
Ook al behouden deze landen hun triple
A status (trouwens wat stelt die nog voor?) dan nog
beweegt dit beleggers niet om meer langer lopende
staatspapier te kopen. De Fed zal dan gedwongen zijn om
de poorten voor schuldopname (quantative easing)
nog verder open te zetten om een al te snel
stijgende rente in te dammen. Vandaar de dalende trend
van de dollar die wel gunstige effecten op de
Amerikaanse export heeft. Aan de andere kant wordt de
buitenlandse inkoop (bijv. energie) duurder en dat werkt
inflatoir.
Enig alternatief
Er is maar één methode denkbaar om de
schuld - BNP ratio terug te brengen en dat is stijging
van het prijsniveau. Om de Amerikaanse staatsschuld op
het niveau van 2008 terug te brengen, zou het
prijsniveau reeds met 100% dienen te stijgen. Hiermee
zou ook het BNP met 100% stijgen. Een dergelijke plotse
prijsstijging zou de straten zwart tekenen. Men zou
kunnen opteren voor een gefaseerde inflatie
(koopkrachtdaling) van bijvoorbeeld 10% per jaar, zodat
je dan in ruim 7 jaar het zelfde resultaat hebt bereikt.
Tegen die tijd zou een euro
$ 2,80 kosten en een ounce goud $ 2.000.
Een dergelijke jaar op jaar relatief hoge inflatie zou
op zich al desastreuze gevolgen voor de economie hebben.
De belegger houdt zich hiermee kennelijk nog niet bezig
en lijkt intussen gewend aan:
-
de gigantische gaten die de credit bubble in
de bankvermogens sloeg
-
de instortende hypotheek- en vastgoedmarkt met
biljoenen verliezen
-
de biljoenen die op de beurs in rook opgingen
(pensioenfondsen!)
-
de ongehoord sterke economische krimp gepaard met
saillante faillissementen (eerst de banken,
hypotheekbanken, nu ook de autobranche)
-
de steeds verder oplopende werkloosheid (onder de
Clinton berekeningen thans 15,8%!)
-
sterk oplopende begrotingstekorten en schuldtoename
-
een onhoudbare staatsobligatiemarkt, waarmee het
fundament van het internationale monetaire systeem
dreigt weg te vallen
-
en een even onhoudbare dollar met ernstige gevolgen
voor de wereldeconomie.
Ook wordt voorbijgegaan aan de
integriteit en de ethiek binnen de Fed alsmede van de
Britse centrale bank, die allesbehalve orde op zaken
weten te stellen en als falend toezichthouder aan de
basis van deze ontwikkelingen staan.
Opmerkelijk enthousiasme blijkt zelfs het
gevolg, omdat de voorbije beursval overtrokken zou zijn.
Deze mindset wordt intussen aangeduid als de
stupidity bubble. Echter, als er niet adequate
noodverbanden worden aangelegd, lijkt financiële chaos
het laatste perspectief! Econoom en Nobelprijswinnaar
Joseph Stiglitz duidde hierop in een recent interview,
waarvan meerdere media gewag maakten. Men kan slechts
afwachten of er internationaal (IMF) voldoende consensus
valt te vinden om spijkers met koppen te kunnen slaan.
In deze context werd onlangs in de Britse
Economist een scène uit Julius Ceasar van Shakespeare
aangehaald, waarbij Brutus zich 2000 jaar geleden tot
Cassius keerde met de woorden:
‘There is a tide in
the affairs of men
Which,
taken at the flood, leads on to fortune
Omitted,
all the voyage of their life
Is bound in
shallows and in miseries
On such a
full sea are we now afloat,
And we must
take the current when it serves
Or lose our ventures’.
Zonder harde saneringsmaatregelen lijkt
ons lot beschoren in dat laatste zinnetje!
Robert Broncel
copyright 8 juni 2009 |
