Na een lange niet aflatende stijging van meer van
38% in dollars en 34% in euro’s sinds het begin van dit jaar
bevindt het edelmetaal zich nu niet geheel onverwacht in een
tijdelijk neerwaartse trend als gevolg van vier op elkaar
inwerkende factoren:
-
de nieuwste werkgelegenheidscijfers die
aanzienlijk beter leken dan verwacht
-
dit signaal werd door de bullion banks
dankbaar aangegrepen om het edelmetaal onder extra druk te
zetten
-
de rentevrees ingegeven door een mogelijk
aantrekkende economie in de V.S. (lijkt volstrekt
prematuur!)
-
de dreiging van het terugdraaien van de
dollar-carry trade
-
extra factor: volgens een verklaring van de
Chinese State Administration of Foereign Exchange zet China
de huidige dollar strategie formeel voort*.
* Deze formele verklaring kan als volgt worden
geïnterpreteerd: ‘wij in China maken ons ernstige zorgen over de
dollar maar laten dat vooralsnog voor wat het is; we moeten niet
vergeten dat we er nog te veel van hebben (laatste stand: $2.270
miljard) en we moeten zorgen niet op onze eigen schoenen te
plassen; met onze aan de dollar gekoppelde munt kunnen we immers
ook goedkoper exporteren; bovendien loopt de goudprijs bij een
negatieve pers over de dollar te veel op en goud kopen we
inclusief andere grondstoffen w.o. olie liever op een lager
niveau in.
Om met de dollar-carry trade te starten: dit is
het meest ‘ongeleide projectiel’ in de huidige kapitaalmarkt. In
plaats van eigen geld in te zetten, worden er miljarden dollars
geleend tegen een bijna 0-tarief om vooral te worden ingezet op
de aandelen- en grondstoffenbeurzen inclusief edelmetaal. Mocht
de rente gaan stijgen dan wordt de dollar-carry trade natuurlijk
direct afgebouwd als gevolg waarvan de beurzen à la najaar 2008
flink zullen kunnen dalen.
De
vraag is alleen of het edelmetaal net zo hard mee daalt. Gelet
op de onderliggende fundamentele ‘roerselen’ zal deze daling
minder spectaculair en ook minder fors zijn.
Kans op rentestijging gering
In
de eerste plaats is met dit werkgelegenheidscijfer zeker nog
geen trend gezet en moet je je zelfs afvragen in hoeverre dat
geflatteerd is. Het probleem is namelijk dat de (semi)overheid
ook als werkgever geldt en de cijfers kan ‘dressen’, zonder dat
er voldoende duidelijkheid bestaat over de werkgelegenheid
binnen het bedrijfsleven als zodanig.
Vervolgens, stel dat de werkgelegenheid metterdaad aantrekt en
de Fed zou besluiten de rente te verhogen of met dit ‘wapen’ te
dreigen dan zou elk pril herstel onmiddellijk in de kiem worden
gesmoord. Wil de Fed dat als opper economiemeester? Antwoord:
Neen! Door de aanzwellende schuldenlast bij de overheid, de
gedaalde vermogenswaarde en armslag in de particuliere sector
alsmede vanwege de kredietkraan die lijdt onder een
prostaatverdikking, is er weinig grondslag voor een aantrekkende
economie.
Vooralsnog trekt de economie alleen aan als gevolg van de
overheidsstimuleringen die eens zullen moeten stoppen om het
vertrouwen in de dollar niet geheel weg te spelen. Men durft dit
proces anderzijds niet te stoppen op straffe van een nieuwe
economische terugval. Om die reden wordt ook het bail out
programma toch nog even met een jaar verlengd. Het enige herstel
zal moeten komen van de export als gevolg van een lagere dollar.
Is daarmee de economie gered? Verreweg het grootste deel van
alle economische activiteit is op de binnenlandse markt gericht.
Het helpt wel maar verhelpt niet alles als veel meer bedrijven
zich op de export zouden richten. Bovendien wil elk land dat.
Een valuta-oorlog zou het gevolg kunnen zijn. Tenslotte duidden
Bernanke’s laatste woorden geenszins op een duidelijk zichtbaar
herstel, implicerend dat de rente überhaupt nog niet omhoog zal
kunnen gaan.
Marktoptimisme
Doordat er weer een overmatige liquiditeit is ontstaan die voor
een niet onbelangrijk gedeelte in de ‘carry-trade’ is gaan
zitten, is er sprake van een behoorlijk optimistische maar op
zich ongezonde situatie. Waarom? Omdat er geen geld wordt
verdiend uit hoofde van een stijgende productie gevoed door een
stijgende consumptie. Er wordt uitsluitend voor de korte termijn
geld met geld verdiend. Een symptoom van een ‘fin de siècle’.
Dat gold aan het einde van het VOC tijdperk al en dat geldt nu
nog! Waar hadden we dat nauwelijks een jaar geleden ook weer
eerder gezien? Juist, in ‘Disney World’! Gelet op de Amerikaanse
sentimentsindex blijkt het bearish percentage thans te
zijn gezakt naar 16,7%. Dat is het laagste percentage sinds
1987, toen er ook een crash uit de lucht kwam vallen.
‘Requiem for the dollar’
Bijna een jaar na mijn column ‘Geen Uitweg voor de Dollar’
schreef James Grant als rente specialist in een uitvoerig
artikel in de Wall Street Journal vorige week een artikel met
een soortgelijke titel ‘Requiem for the Dollar’. Hij haalde o.m.
een artikel aan uit de Coinage Act van 1792 waarin de doodstraf
wordt geëist van ‘any official who fraudulently debased the
people’s money (elke overheidsdienaar die op frauduleuze
wijze de waarde van het geld uitholt). Tot nog toe, schrijft
hij, wordt het hoofd van de Fed voorzitter niet geëist.
Kennelijk zijn we dan sinds dat jaar nog niks opgeschoten!
Verder vindt hij het meer dan beschamend dat de dollar thans
nauwelijks nog intrinsieke waarde (vanwege de enorme schulden)
vertegenwoordigt, terwijl de munt nog slechts van hand tot hand
gaat op basis van ‘goedgelovigheid’. Al het vertrouwen in de
dollar rust nu bij het Congres, dat Bernanke niet durft aan te
pakken op grond van de vrees het monetaire systeem een doodklap
toe te dienen. Daarop zit natuurlijk niemand te wachten dus
wordt dit almaar groeiende probleem als een hete pieper
vooruitgeschoven. Grant zegt dan verder: ‘a
Federal Note is no more than a IOU nothing’. Een ‘IOU’ is
een schuldverklaring, m.a.w. federaal schatkistpapier is
waardeloos geworden.
Ingebed in de Bretton Woods (1944) overeenkomst zou de
Amerikaanse overheid nooit de geldhoeveelheid zo volledig
disproportioneel hebben kunnen laten groeien nóch zich volledig
suf hebben kunnen lenen. Toen de dollar/goudkoppeling 1971 werd
losgelaten, zegt Grant: ‘the idea took hold that the Fed could
meet any serious crisis by carpeting the nation with dollar
bills, bankers and brokers took more risk and new forms of
business organization encouraged more borrowing’, vertaald: toen
de idee postvatte dat de Fed elke crisis kon bezweren door de
natie te overspoelen met dollarbiljetten, de risicoperceptie bij
bankiers en tussenhandelaren verdween en nieuwe vormen van
organisatie (investment banks) het lenen aanmoedigden. Hij had
er bij kunnen zeggen en daarmee de inflatieval werd opengezet.
In
hoeverre het authentieke financiële denken is verwaterd, werd
o.m. onderstreept door de voormalig bestuursvoorzitter Walter
Wriston van Citigroup. Hij betoogde dat de Gouden Standaard was
vervangen door een ‘Informatie Standaard’, waarbij alle
buitenlandse partijen zich konden verlaten op de bankpolitiek
van de Fed. Wel, ‘dat heeft dan dus uitzonderlijk goed
uitgepakt’. Zeker in de wetenschap dat het Amerikaanse
schuldprobleem na de loskoppeling voor een belangrijk gedeelte
op het buitenland kon worden afgewenteld. Zijn betoog:
De buitenlandse centrale bankiers hebben zich gedurende 38 jaar
met een kluitje in het riet laten sturen onder de doctrine van
‘financial stability’! Deze ‘stabiliteit’ hield in dat de Fed de
business cyclus (op- en neergang) er uit zou strijken, volledige
werkgelegenheid zou bevorderen, water op het vuur van enige
dreigende uitbraak van een financiële crisis zou storten en een
stabiele prijsvorming (lees inflatiebeheersing) zou nastreven.
Intussen weten we wat hiervan is terecht gekomen. Het krediet is
letterlijk en figuurlijk verspeeld, de rente staat op nagenoeg
nul en het vertrouwen in de banking is eveneens niet ver
daarvan verwijderd. Opnieuw is aangetoond dat een ‘papieren
systeem’ niets meer en niets minder dan de instabiliteit ervan
bevordert. Dit systeem kon zelfs een aanzienlijk hogere
consumptie dan productie toestaan, getuige de 32 jaar
voortdurende Amerikaanse handelstekorten. Binnen de afspraken
van een Gouden Standaard zou zulks ondenkbaar en ontoelaatbaar
zijn geweest.
Gouden Standaard
Ook
Grant is de mening toegedaan dat na zo veel jaren van
tekortfinanciering het belang van een gouden standaard (met het
edelmetaal als onderpand van de onderliggende munt) zich steeds
meer opdringt. De Chinezen voelen zich uiteraard de meest
‘verneukte haas’ en wijzen nu steeds meer met de vinger naar de
westerse bankiers die zich schuldig hebben gemaakt aan
‘maliciously peddling complicated derivative products that
caused huge losses for Chinese companies’ (het opzettelijk
knoeien met gecompliceerde afgeleide financiële producten die
grote verliezen hebben opgeleverd voor het Chinese
bedrijfsleven). Je moet je eens voorstellen dat het omgekeerde
zou zijn gebeurd De Chinezen zouden door het Westen
waarschijnlijk hard de les zijn gelezen!
Li
Wei als gedeputeerde van het staatsorgaan Assets Supervision and
Administration Commission (ASAC) wond zich tijdens een
persbijeenkomst hierover in het bijzonder op. Hij bestempelde
deze bankiers (o.m. JP Morgan, Citigroup, Merrill Lynch, Morgan
Stanley en Lehman) als de ‘chief criminals and the root of ruin
for the Chinese enterprises who encountered this financial
derivatives Waterloo’ (de belangrijkste criminelen aan de wortel
van de ondergang van die Chinese bedrijven die betrokken zijn
geraakt bij dit financieel derivaten Waterloo). Tekst die er
niet om liegt! Sasac gaat er nu alles aan doen om die aangegane
commitments terug te draaien, m.a.w. wil schadevergoeding uit
hoofde van gebrek aan expertise en het bewust breken van regels
die in China juist het uitbrengen van financieel afgeleide
producten verbiedt. Wellicht een nieuwe muis met een ‘leuke
staart’.
De waardeontwikkeling van edelmetaal
De
waardeontwikkeling van het edelmetaal wordt sinds het begin van
deze eeuw in hoge mate beïnvloed door de tekortfinancieringen
gevoed door de ‘oeverloze’ kapitaalinjecties sinds 2008
resulterend in steeds verder oplopende tekorten. Dan is er het
afnemend vertrouwen in ‘de kunsten’ van de centrale en
commerciële bankiers. Voorts de afzwakkende valuta’s in
combinatie met lage rentes alsmede de steeds grotere moeite om
het huidige internationale monetaire systeem in stand te houden.
Daarbij komt dat centrale banken in meerderheid geen verkopers
meer zijn maar juist kopers van goud zijn geworden.
Verder verscheen er een week geleden een bericht van de
Commodities Futures Trading Commission (CFTC) waarin plannen
werden bekend gemaakt om de markten ‘meer naar vraag en aanbod
aan te sturen’ en ze minder gevoelig voor “manipulatie” te
maken. Tja, eindelijk een bevestiging? Nieuwe reguleringen
zouden eind van dit jaar hun beslag moeten hebben. Indien het om
afdoende maatregelen gaat, zou er ook een eind aan het
long/short spelletje moeten komen en dat zou een ‘boost’ voor
zowel goud als zilver betekenen.
Intussen kan vooralsnog onder de huidige marktomstandigheden een
tijdelijke terugval tot misschien zelfs onder het niveau van
$970 dollar of € 670 per ounce (tegen de huidige pariteit van
$1,47) niet worden uitgesloten. Voor de starters betekent dit
wellicht de laatste aantrekkelijke instapmogelijkheid. Voor de
bezitters een mooie gelegenheid om bij te kopen. Anderzijds zal
de grote onzekerheid in en boven de markt een blijvende terugval
uitsluiten. Hoewel het sentiment de waan van de dag bepaalt,
zijn het per slot de feitelijke en niet de voorspelde of
verwachte cijfers die de weg zullen wijzen. Hoopgevende
verwachtingen zijn mooi maar je koopt er uiteindelijk niets
voor. Ze zijn alleen nodig om de hoop er in te houden!
|