De vraag is alleen of het edelmetaal net zo hard mee daalt. Gelet op de onderliggende fundamentele ‘roerselen’ zal deze daling minder spectaculair en ook minder fors zijn.

Kans op rentestijging gering

In de eerste plaats is met dit werkgelegenheidscijfer zeker nog geen trend gezet en moet je je zelfs afvragen in hoeverre dat geflatteerd is. Het probleem is namelijk dat de (semi)overheid ook als werkgever geldt en de cijfers kan ‘dressen’, zonder dat er voldoende duidelijkheid bestaat over de werkgelegenheid binnen het bedrijfsleven als zodanig.

Vervolgens, stel dat de werkgelegenheid metterdaad aantrekt en de Fed zou besluiten de rente te verhogen of met dit ‘wapen’ te dreigen dan zou elk pril herstel onmiddellijk in de kiem worden gesmoord. Wil de Fed dat als opper economiemeester? Antwoord: Neen! Door de aanzwellende schuldenlast bij de overheid, de gedaalde vermogenswaarde en armslag in de particuliere sector alsmede vanwege de kredietkraan die lijdt onder een prostaatverdikking, is er weinig grondslag voor een aantrekkende economie.

Vooralsnog trekt de economie alleen aan als gevolg van de overheidsstimuleringen die eens zullen moeten stoppen om het vertrouwen in de dollar niet geheel weg te spelen. Men durft dit proces anderzijds niet te stoppen op straffe van een nieuwe economische terugval. Om die reden wordt ook het bail out programma toch nog even met een jaar verlengd. Het enige herstel zal moeten komen van de export als gevolg van een lagere dollar. Is daarmee de economie gered? Verreweg het grootste deel van alle economische activiteit is op de binnenlandse markt gericht. Het helpt wel maar verhelpt niet alles als veel meer bedrijven zich op de export zouden richten. Bovendien wil elk land dat. Een valuta-oorlog zou het gevolg kunnen zijn. Tenslotte duidden Bernanke’s laatste woorden geenszins op een duidelijk zichtbaar herstel, implicerend dat de rente überhaupt nog niet omhoog zal kunnen gaan.

Marktoptimisme

Doordat er weer een overmatige liquiditeit is ontstaan die voor een niet onbelangrijk gedeelte in de ‘carry-trade’ is gaan zitten, is er sprake van een behoorlijk optimistische maar op zich ongezonde situatie. Waarom? Omdat er geen geld wordt verdiend uit hoofde van een stijgende productie gevoed door een stijgende consumptie. Er wordt uitsluitend voor de korte termijn geld met geld verdiend. Een symptoom van een ‘fin de siècle’. Dat gold aan het einde van het VOC tijdperk al en dat geldt nu nog! Waar hadden we dat nauwelijks een jaar geleden ook weer eerder gezien? Juist, in ‘Disney World’! Gelet op de Amerikaanse sentimentsindex blijkt het bearish percentage thans te zijn gezakt naar 16,7%. Dat is het laagste percentage sinds 1987, toen er ook een crash uit de lucht kwam vallen.

‘Requiem for the dollar’

Bijna een jaar na mijn column ‘Geen Uitweg voor de Dollar’ schreef James Grant als rente specialist in een uitvoerig artikel in de Wall Street Journal vorige week een artikel met een soortgelijke titel ‘Requiem for the Dollar’. Hij haalde o.m. een artikel aan uit de Coinage Act van 1792 waarin de doodstraf wordt geëist van ‘any official who fraudulently debased the people’s money (elke overheidsdienaar die op frauduleuze wijze de waarde van het geld uitholt). Tot nog toe, schrijft hij, wordt het hoofd van de Fed voorzitter niet geëist. Kennelijk zijn we dan sinds dat jaar nog niks opgeschoten!

Verder vindt hij het meer dan beschamend dat de dollar thans nauwelijks nog intrinsieke waarde (vanwege de enorme schulden) vertegenwoordigt, terwijl de munt nog slechts van hand tot hand gaat op basis van ‘goedgelovigheid’. Al het vertrouwen in de dollar rust nu bij het Congres, dat Bernanke niet durft aan te pakken op grond van de vrees het monetaire systeem een doodklap toe te dienen. Daarop zit natuurlijk niemand te wachten dus wordt dit almaar groeiende probleem als een hete pieper vooruitgeschoven. Grant zegt dan verder: ‘a Federal Note is no more than a IOU nothing’. Een ‘IOU’ is een schuldverklaring, m.a.w. federaal schatkistpapier is waardeloos geworden.

Ingebed in de Bretton Woods (1944) overeenkomst zou de Amerikaanse overheid nooit de geldhoeveelheid zo volledig disproportioneel hebben kunnen laten groeien nóch zich volledig suf hebben kunnen lenen. Toen de dollar/goudkoppeling 1971 werd losgelaten, zegt Grant:  ‘the idea took hold that the Fed could meet any serious crisis by carpeting the nation with dollar bills, bankers and brokers took more risk and new forms of business organization encouraged more borrowing’, vertaald: toen de idee postvatte dat de Fed elke crisis kon bezweren door de natie te overspoelen met dollarbiljetten, de risicoperceptie bij bankiers en tussenhandelaren verdween en nieuwe vormen van organisatie (investment banks) het lenen aanmoedigden. Hij had er bij kunnen zeggen en daarmee de inflatieval werd opengezet.

In  hoeverre het authentieke financiële denken is verwaterd, werd o.m. onderstreept door de voormalig bestuursvoorzitter Walter Wriston van Citigroup. Hij betoogde dat de Gouden Standaard was vervangen door een ‘Informatie Standaard’, waarbij alle buitenlandse partijen zich konden verlaten op de bankpolitiek van de Fed. Wel, ‘dat heeft dan dus uitzonderlijk goed uitgepakt’. Zeker in de wetenschap dat het Amerikaanse schuldprobleem na de loskoppeling voor een belangrijk gedeelte op het buitenland kon worden afgewenteld. Zijn betoog: De buitenlandse centrale bankiers hebben zich gedurende 38 jaar met een kluitje in het riet laten sturen onder de doctrine van ‘financial stability’! Deze ‘stabiliteit’ hield in dat de Fed de business cyclus (op- en neergang) er uit zou strijken, volledige werkgelegenheid zou bevorderen, water op het vuur van enige dreigende uitbraak van een financiële crisis zou storten en een stabiele prijsvorming (lees inflatiebeheersing) zou nastreven. 

Intussen weten we wat hiervan is terecht gekomen. Het krediet is letterlijk en figuurlijk verspeeld, de rente staat op nagenoeg nul en het vertrouwen in de banking is eveneens niet ver  daarvan verwijderd. Opnieuw is aangetoond dat een ‘papieren systeem’ niets meer en niets minder dan de instabiliteit ervan bevordert. Dit systeem kon zelfs een aanzienlijk hogere consumptie dan productie toestaan, getuige de 32 jaar voortdurende Amerikaanse handelstekorten. Binnen de afspraken van een Gouden Standaard zou zulks ondenkbaar en ontoelaatbaar zijn geweest. 

Gouden Standaard

Ook Grant is de mening toegedaan dat na zo veel jaren van tekortfinanciering het belang van een gouden standaard (met het edelmetaal als onderpand van de onderliggende munt) zich steeds meer opdringt. De Chinezen voelen zich uiteraard de meest ‘verneukte haas’ en wijzen nu steeds meer met de vinger naar de westerse bankiers die zich schuldig hebben gemaakt aan ‘maliciously peddling complicated derivative products that caused huge losses for Chinese companies’ (het opzettelijk knoeien met gecompliceerde afgeleide financiële producten die grote verliezen hebben opgeleverd voor het Chinese bedrijfsleven). Je moet je eens voorstellen dat het omgekeerde zou zijn gebeurd De Chinezen zouden door het Westen waarschijnlijk hard de les zijn gelezen!

Li Wei als gedeputeerde van het staatsorgaan Assets Supervision and Administration Commission (ASAC) wond zich tijdens een persbijeenkomst hierover in het bijzonder op. Hij bestempelde deze bankiers (o.m. JP Morgan, Citigroup, Merrill Lynch, Morgan Stanley en Lehman) als de ‘chief criminals and the root of ruin for the Chinese enterprises who encountered this financial derivatives Waterloo’ (de belangrijkste criminelen aan de wortel van de ondergang van die Chinese bedrijven die betrokken zijn geraakt bij dit financieel derivaten Waterloo). Tekst die er niet om liegt! Sasac gaat er nu alles aan doen om die aangegane commitments terug te draaien, m.a.w. wil schadevergoeding uit hoofde van  gebrek aan expertise en het bewust breken van regels die in China juist het uitbrengen van financieel afgeleide producten verbiedt. Wellicht een nieuwe muis met een ‘leuke staart’.

De waardeontwikkeling van edelmetaal

De waardeontwikkeling van het edelmetaal wordt sinds het begin van deze eeuw in hoge mate beïnvloed door de tekortfinancieringen gevoed door de ‘oeverloze’ kapitaalinjecties sinds 2008 resulterend in steeds verder oplopende tekorten. Dan is er het afnemend vertrouwen in ‘de kunsten’ van de centrale en commerciële bankiers. Voorts de afzwakkende valuta’s in combinatie met lage rentes alsmede de steeds grotere moeite om het huidige internationale monetaire systeem in stand te houden. Daarbij komt dat centrale banken in meerderheid geen verkopers meer zijn maar juist kopers van goud zijn geworden.

Verder verscheen er een week geleden een bericht van de Commodities Futures Trading Commission (CFTC) waarin plannen werden bekend gemaakt om de markten ‘meer naar vraag en aanbod aan te sturen’ en ze minder gevoelig voor “manipulatie” te maken. Tja, eindelijk een bevestiging? Nieuwe reguleringen zouden eind van dit jaar hun beslag moeten hebben. Indien het om afdoende maatregelen gaat, zou er ook een eind aan het long/short spelletje moeten komen en dat zou een ‘boost’ voor zowel goud als zilver betekenen.

Intussen kan vooralsnog onder de huidige marktomstandigheden een tijdelijke terugval tot misschien zelfs onder het niveau van $970 dollar of € 670 per ounce (tegen de huidige pariteit van $1,47) niet worden uitgesloten. Voor de starters betekent dit wellicht de laatste aantrekkelijke instapmogelijkheid. Voor de bezitters een mooie gelegenheid om bij te kopen. Anderzijds zal de grote onzekerheid in en boven de markt een blijvende terugval uitsluiten. Hoewel het sentiment de waan van de dag bepaalt, zijn het per slot de feitelijke en niet de voorspelde of verwachte cijfers die de weg zullen wijzen. Hoopgevende verwachtingen zijn mooi maar je koopt er uiteindelijk niets voor. Ze zijn alleen nodig om de hoop er in te houden!