DE DOLLAR BUBBLE
(10 juli 2009)
 

Beleggers worden heen en weer geslingerd door betere en slechtere verwachtingen. Zal het weer goed komen of dienen we waakzaam te blijven? Het antwoord is simpel: het zal voor jaren niet meer goed komen! Opvallend is dat er de laatste tijd vergelijkingen opduiken met het einde van de ‘Titanic’ onder de wereldimperiums: het Romeinse Rijk. Aan de val van dit rijk ligt een combinatie van factoren ten grondslag. Het voert in dit bestek te ver hierop dieper te gaan doch een paar van deze factoren zijn wel significant te noemen, zoals:

• geldontwaarding door veel meer uit te geven dan er binnen kwam; de gouden munten moesten worden vervangen door munten van goedkoper allooi (waardedaling!)

• oorlog voeren in het kader van gebiedsdelen veroveren

• een veel te hoog militair budget

• verkwisting van hulpbronnen; in die tijd gold dat vooral de landbouw.

De befaamde Britse historicus Andrew Toynbee was van mening dat ‘the Roman Empire had a rotten economic system from its inception and its institutions steadily decayed over time’ (het Romeinse Rijk kende vanaf het begin een slecht economisch systeem, waardoor haar instituties langzaam maar zeker in verval raakten). Om de onderdanen van de verslechterende omstandigheden af te leiden, werd er gezorgd voor ‘brood en spelen’.

De VS

Het Amerikaanse ‘Rijk’ lijkt nu op het punt van soortgelijke onevenwichtigheden te zijn aangekomen. Ter verhulling van de werkelijke stand van zaken wordt zwaar ingezet op marktmanipulatie. Op deze wijze denkt men het vertrouwen in de dollar in stand te kunnen houden. Om de immense schuldrekening te kunnen betalen, dient er op grote schaal van het buitenland geleend te worden. Washington ziet geen kans meer tot schuldsanering te komen en zet bijgevolg de geldpers wagenwijd open om de rente laagte te houden (er is op deze wijze geen gebrek aan liquiditeit). Een post waarop als eerste zou kunnen worden bezuinigd, is defensie. Immers 44% van al het Amerikaanse belastinggeld gaat op aan deze ‘tak van sport’. Aan defensie wordt meer uitgegeven dan het totaal dat de rest van de wereld hieraan spendeert. Afbouw is lastig, omdat de wapenindustrie verreweg de grootste industrie is. Dit zou weer miljoenen banen kosten.

Lastige opdracht

Bezuinigingen doorvoeren of de belasting verhogen ten tijde van een verslechterende economie is onverkoopbaar. Dat zelfde geldt voor renteverhogingen. Intussen zit de VS wel opgescheept met een totaal van $ 56.000 miljard (56 biljoen) aan ongedekte verplichtingen, te danken aan het ‘eendrachtige’ beleid van Washington samen met de Fed – de centrale bank.

Het zal duidelijk zijn dat de Fed niet die onafhankelijke rol is toebedeeld zoals de voormalige centrale banken in Europa en de ECB later binnen de Europese Unie hadden resp.  heeft. Sterker, de Fed blijkt niet veel meer dan het uitvoeringsorgaan van de Amerikaanse regering te zijn.

Fout beleid

Waar ging het fout? Terugblikkend zou je kunnen zeggen: bij de afbouw van de Gouden Standaard, waarbij de geldcirculatie nog voor bijna de helft door goud was afgedekt. Dit instituut – vinding van Isaäc Newton – heeft meer dan 200 jaar stand gehouden. Tot die tijd kon je papier inruilen voor goud. Regeringsleiders begonnen echter steeds meer in te zien dat deze Standaard een blok aan het been vormde om een sneller ontwikkelend economisch proces op gang te brengen. Er waren in de voorgaande eeuwen veel minder middelen beschikbaar om van overheidswege binnen een redelijk afzienbare tijd betere leefomstandigheden te creëren. Per slot zou dit tot politiek gewin leiden zonder dat het leek op een sigaar uit eigen doos, jawel van het nageslacht (wie dan leeft dan zorgt).

Koopkrachtverval

Toen voormalig president Nixon (dus niet de Fed!) precies 38 jaar geleden de stekker uit het stopcontact van Bretton Woods (1944) trok, was het hek helemaal van de dam. Immers tot die tijd kon je nog je papiergeld in Amerika tegen goud inwisselen, terwijl de meeste andere valuta’s een vaste wisselkoers met de dollar kenden. Vanaf die tijd kennen we zwevende valuta’s. Sinds 1971 heeft de dollar ca. 95% van haar koopkracht verloren en is het nu nog wachten op het verdampen van de laatste 5%. Maar ook andere valuta’s hebben intussen zwaar tegen het goud moeten inleveren en wel om dezelfde reden: geldontwaarding. Zo is de koopkracht van de euro (ecu tot 2001) sinds begin van deze eeuw al ruimschoots gehalveerd.

Hier wordt de goudprijs gevolgd maar eigenlijk dient dit vertaald te worden in koopkrachtverlies zoals duidelijk wordt in onderstaande grafiek.

Dat is het echte inflatiecijfer! Echter, een vat olie kost thans in goud nog evenveel als 100 jaar geleden (hieraan kon je bijvoorbeeld aflezen hoe schromelijk overdreven de olieprijs vorig jaar was – nota bene juist ten tijde van een teruglopende vraag!).  

Disney World

Eén van de bekendste ingrediënten van de Amerikaanse ‘brood en spelen’ is de credit card. De gemiddelde schuld ligt thans op $ 9.000 per card. Een Amerikaan bezit gemiddeld negen cards, er in resulterend dat de totale huishoudschuld intussen is opgelopen naar $14.000 miljard. De Amerikanen leven in een complete fantasiewereld ingeluid met Disney. Zij beschouwen het lenen buiten hun polsstok als een verworven recht. Nu verwachten ze dat Washington ze er wel uit redt.

‘Do like the Romans did’

Zoals ook ten tijde van het Romeinse Rijk kent de spilzucht geen grenzen, is er sprake van een onhoudbaar militair apparaat zonder oog te hebben voor allerlei financiële, sociale en politieke excessen die samen tot de ‘the point of no return’ leidden. Het Romeinse Rijk heeft dat niet overleefd.

Fin de siècle

Naarmate het bos verder uitdunt als gevolg van de papierverslindende gelddrukpers zal zelfs het hout duurder worden totdat de consument begrijpt dat het papiergeld z’n tijd heeft gehad. In wezen niets nieuws, want dit probleem is van alle tijden. De uitholling van de westerse valuta’s met de dollar voorop bleek vooral mogelijk omdat we meenden met onze kredietopvattingen ten tijde van een lage inflatie opnieuw het wiel te hebben uitgevonden.

Een en ander werd aangewakkerd door de euforie rond de implosie van het communisme en de lage lonen in Azië eind jaren ’80 en jaren ’90. De economie werd verder gestimuleerd middels een bijna ongebreidelde liberalisering en kredietgroei als gevolg van de geringe risicoperceptie (lage rente), resulterend in een nagenoeg ononderbroken economische opgang daterend vanaf begin ‘80-er jaren.

Kent u de termen Reagonomics en Thatcherism nog? Reagon en Thatcher waren immers de ‘architecten’ van deze periode van economische opgang. Ook zij geloofden in sprookjes! De politici die in hun sporen traden, gingen onverdroten voort. Achteraf kunnen we zeggen dat deze politiek uiteindelijk ingeluid met het derivaten’feestje’ totaal heeft gefaald. Je kunt het vergelijken met de ondergang van de volstrekt onzinkbaar geachte Titanic, waarop de mensen ook tot het laatst dachten dat dit schip op z’n minst wel zou blijven drijven, edoch!

Crisis and opportunity

Tot voor kort konden we blijven geloven dat onze wereldwijd omspannen economie intussen was uitgegroeid tot één groot systeem van checks and balances, maar blijkt achteraf niets anders dan de optelsom van miljarden transacties en interacties tussen miljoenen wezens te zijn. Zodra de economie tekenen van inefficiency begon te vertonen, gingen er slachtoffers vallen. Thans is het een zaak van crisis and opportunity geworden. Hoe kun je je het beste wapenen tegen koopkrachtverlies en voorts ook nog winst maken? De vaste lezers van deze column kennen het antwoord al!

Bottom Line

Waar regeringen en centrale banken hun hand hebben overspeeld, valt er vanuit dit kamp weinig anders te verwachten dan dat ze met 100% zekerheid op ramkoers blijven met een echte schuldsanering. Om deze reden is het niet verwonderlijk dat de roep om een andere reservevaluta en meer gouddekking steeds luider wordt.

Dus de bottom line is door zelf voor koopkrachtbehoud te kiezen waar de overheid dit nalaat, faalt of sterker ondergraaft! We zullen terugmoeten naar een basissysteem, waarin geld niet meer is dan het ruilmiddel om markten in stand te houden en nóóit meer het middel om meer geld te creëren. Alleen economisch handelen vanuit een vast omlijnd financieel raamwerk kan tot blijvende stabiliteit leiden. Een hernieuwde koppeling met het goud leidt bij uitstek daartoe. Dit initiatief valt vanuit de verziekte westerse economieën evenwel niet te verwachten. De Chinezen hebben reeds enige waarschuwingssalvo’s afgegeven en zijn achter de schermen druk bezig meer van dit gouden ‘goedje’ te verzamelen om de verdere afkalving van de dollar en ook de euro te kunnen opvangen. Het is niet langer ‘do what the Romans did, but what the Chinese do!’

Goudkoppeling eerste vereiste

Hoe groter de gouddekking hoe groter de afgedwongen discipline van de financiële beleidsmakers. Voor een nieuwe koppeling wordt gedacht aan een dekking van minstens 10% van de geldvoorraad. Bij de huidige gemiddelde dekking van nog geen 2% zou dit al een vervijfvoudiging van de huidige goudprijs impliceren. Hiermee is de vraag of goud is ondergewaardeerd direct beantwoord. Ja, zelfs ondanks het feit dat de goudprijs vanaf het begin van deze eeuw gemiddeld op jaarbasis met 16,3% is gestegen. Geen enkele beleggingscategorie heeft in deze periode een dergelijke stijging laten zien, niettegenstaande uitspraken van diverse analisten dat het edelmetaal, om met John Maynard Keynes te spreken, tot niet meer dan een ‘barberic relic’ was verworden. Analisten hebben geen belang bij het edelmetaal, omdat er op dit terrein weinig ‘eer’ valt te behalen!

De consument zal moeten leren begrijpen dat papiergeld geen veilig achterdeurtje meer voor slechtere tijden vormt doch slechts een loze belofte van politici die zich van holle retoriek bedienen. Zodoende zijn we in een bubble season terecht gekomen, levend van de internet bubble naar de vastgoed bubble en vervolgens naar de krediet bubble, terwijl we nu bovendien regelrecht afstevenen op een dollar bubble, als gevolg van de torenhoge uitstaande schulden. De implosie van dit ‘zwarte gat’ zal tot ver in de geschiedenis te horen zijn!

Interview Peter Schiff

Hierop aansluitend het zojuist uitgebrachte interview op BNW Business News Wire met Peter Schiff van Euro Pacific Capital, econoom, vooral bekend van zijn waarschuwing in 2006 voor de beurscrash in 2008 en de daarop volgende economische malaise. Hij wees er in dit interview op dat ‘the looming prospect of a hyper-inflationary environment in the U.S. will severely debase the greenback over the next few years’. Hij verwacht in de komende jaren niet alleen een aanzienlijke waardedaling van de dollar maar tegelijkertijd een spectaculaire stijging van het edelmetaal. Hij voegde er aan toe: ‘the global investment community will realize that gold represents the ultimate store of value as a safe haven replacement for a discredited U.S. dollar’. M.a.w. hij ziet goud de rol van de dollar als veilige haven overnemen.

Dit betekent dat alle edelmetaal gerelateerde beleggingen – zowel fysiek als in mijnen – de beste bescherming bieden tegen het onheil van een toekomstige alles vernietigende (‘ravages’) inflatie. Hij omschrijft deze beleggingen als de ‘counter-cyclical investment stand-outs for the next few years’ (de beste anticyclische beleggingen in de komende jaren). Schiff verwacht de hoogste opbrengsten van de mijnsector gezien de achtergebleven koersen, de hefboomfactor bij een prijsstijging, de gedaalde wereldproductie alsmede de gedaalde kosten. Hij verwacht een aanzienlijk grotere vraag dan de productie aankan. Wel dient bij een stijgende goudprijs rekening te gehouden met een hoger scrapaanbod, hetgeen de stijging enigszins zal kunnen temperen of temporiseren (RB). Schiff verwacht daarbij een sneller stijgende marktprijs dan de afgifteprijs (kosten + winstopslag) van de mijnbouwers.

Nog belangrijker acht hij de onvermijdelijke terugkeer naar een echte monetaire standaard, lees de Gouden Standaard om weer tot een evenwichtige valutawaardering te kunnen komen. Dit vormt de enige aanzet tot een oplossing van de huidige economische problemen. Hij benadrukt dat goud door alle eeuwen heen het meest betrouwbare ruilmiddel is gebleken

Implicatie goudkoppeling

Als er een nieuwe koppeling met het goud tot stand wordt gebracht dan impliceert zulks een fors koopkrachtverlies voor een ieder die geen edelmetaal bezit. Immers, het betekent dat alle commodities een navenante prijsverhoging zullen doormaken, waarmee nagenoeg alle producten op stel en sprong fors duurder worden. De consument zal dit als inflatie ervaren. Hiertegen afgezet zullen de schulden met eenzelfde factor verdampen. De vraag is hoe lang het deflatoire scenario nog in gang blijft totdat de omslag naar hyperinflatie z’n beslag krijgt.

Dat zal vooral afhangen van de banken wier kluizen weer vol liggen met ‘poen’ zonder dat ze er iets mee doen. Ze durven het niet uit te lenen uit angst dat ze het niet meer terugzien. Dus zal de centrale overheid à la China een grote hoeveelheid liquiditeit op de markt moeten brengen, met het eerder genoemde inflatierisico tot gevolg. 

Tegen die tijd dienen politici en centrale bankiers een veilig heenkomen te zoeken, omdat de straten dan ‘dichtbevolkt’ zullen raken. Bijgevolg alsnog een kwestie van de wal die het schip zal keren of wel de ijsberg de Titanic. Pijnlijke gevolgen zullen hoe dan ook niet kunnen uitblijven.

Robert Broncel

copyright 10 juli 2009

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2011 © Robert Broncel