|
Intrigerende vraag is waarom de beurs er ondanks
de indrukwekkende stijging sinds maart j.l. nog steeds zo
verrassend goed bij blijft liggen. Het antwoord is dat het
risicobesef door de lage rente weer is afgenomen. Bovendien
kunnen professionele instituten zoals (pensioen)fondsen en
verzekeringsmaatschappijen moeilijk eindeloos met pegels op de
plank blijven wachten op betere tijden. Ingezet met de positieve
signalen van Goldman Sachs in maart j.l., intussen wel de
almachtige marktregisseur genoemd, koos men onverminderd voor
voortzetting van het stimuleringsbeleid zonder dat de
fundamentele problemen tot dusver fundamenteel werden en
worden aangepakt!
Crisis betekent nog
steeds omslagpunt. Bij een omslagpunt denk je aan afbouw van al
datgene dat tot de malaise aanleiding heeft gegeven en
vervolgens aan een ongekunstelde maar reële revitalisatie van de
economie. Het foute voorbeeld ligt in Japan, waar de economie
telkens weer terugkachelde, nadat een stimuleringsmaatregel was
uitgewerkt. Japan’s BBP is nog even groot als in 1992! Een
lichtpunt is evenwel dat er meer draagvlak komt voor een schoner
energiehuishouding, ofschoon dit proces tot dusver veel trager
verloopt dan gewenst is!
Dus hoezo crisis?
Zowel in de V.S. als in Europa weet men tot
dusver nauwelijks beter te doen dan pappen (verbaal) en
nathouden (steunmaatregelen). Beleggers krijgen bijgevolg de
indruk dat alle stimulansen bij elkaar hun uitwerking niet
missen en de kans reëel is dat we met de aangekondigde
verbeteringen in bijvoorbeeld de vastgoedsector het dieptepunt
achter ons hebben liggen. Deze indruk werd nog versterkt door
een aantal fraaie bankcijfers en de mooie woorden van Alan
Greenspan en Warren Buffett die vertrouwen zeggen te hebben in
een goede afloop. Let wel, ook zij hebben deze crisis niet zien
aankomen! En als Obama er nog een schepje bovenop doet,
verdwijnt het woord ‘crisis’ weer goeddeels van het beeldscherm!
Ook in de jaren ’30 werd er ‘van bovenaf’
vertrouwen ‘in de markt gepompt’, vergezeld van maar liefst 8
zgn. sucker rallies, met stijgingen van soms meer dan
50%! Zonder de cijfers en motivatie van dit soort
vertrouwensuitspraken proberen te doorgronden, wordt hieraan
door analist en belegger blijkbaar blindelings geloof gehecht
alsof het in de Bijbel stond afgedrukt. Eén recent voorbeeld: de
werkloosheid ‘daalde’ van 9.5% naar 9.4%, terwijl een slordige
400.000 werknemers domweg zijn afgehaakt, dan wel noodgedwongen
parttimer zijn geworden of op andere wijze uit het zicht zijn
verdwenen. De statistische cijfers* worden zodanig
opgeleukt dat de indruk ontstaat dat het al met al om een
‘veredelde recessie’ gaat.
Meer algemeen: als
‘handlanger van de regering’ blijkt de centrale bank als
belangrijkste doelstelling te hebben het dagelijks interveniëren
c.q. manipuleren in/van de markt om te voorkomen dat de ‘vrije
markt’ het failliet van de huidige centrale bankpolitiek
opzoekt. Je kunt rustig stellen dat alle takken van sturende
financieel/economische ‘sport’ (rente, dollar, commodities etc.)
onder controle van de centrale bank staan inclusief de
economische statistieken w.o. de werkloosheidscijfers (deze
worden pas positief bij een minimale groei van 2½%!), groei- of
beter krimpcijfers, inflatie, productie etc. Je hebt er
tegenwoordig geen korrels maar pakken zout voor nodig om ze
simpelweg te kunnen geloven. Vandaar het nieuwe boek ‘In Fed We
Trust’ (Crown Business, $26,99).
Hoe anders is de fundamentele (harde) realiteit?
1) Er is tot dusver bijna net zo veel kapitaal (ca.
$50.000 miljard) verdampt als het opgetelde mondiale Bruto
Product, dus het totaal aan geproduceerde producten en diensten
over de gehele wereld (ca. $ 54.000 miljard). Dit
verdampingsproces is nog niet ten einde terwijl de schuldcreatie
onverdroten toeneemt. Als het vertrouwen in de dollar dreigt weg
te vallen, keert op goed moment de wal het schip. Bij
ongewijzigd beleid is de vraag niet óf maar wanneer dit gebeurt.
2) Volgens een recent rapport van Deutsche Bank
zal meer dan de helft van alle hypotheken in de V.S. tegen 2011
onder water komen te staan, d.w.z. dat de waarde van het huis
lager is dan de uitstaande hypotheek er op. Dat zal nog sterker
gaan gelden voor de ‘prime’ hypotheken! Een en ander wijst dus
niet op een aantrekkende vastgoedmarkt, trouwens op grond
waarvan? Voor dit onderzoek werden 100 ‘metropolitan areas’
(stedelijke agglomeraties) onder de loep genomen. De
eindconclusie was dat de bodem van de vastgoedmarkt komt te
liggen op een slordige 40% beneden de top van 2006 (analoog
overigens aan de ontwikkeling in ons landje ten tijde van de
vastgoedcrisis in de jaren ’80). Hiervan is intussen al ruim
$4.000 miljard verdampt en daar moet volgens de uitslag van dit
rapport nog minstens de helft bijkomen. De ‘roots’ van de
huidige malaise liggen immers in deze sector, waarin de prijzen
‘slechts’ konden blijven stijgen!
3) Volgens het Shadow Government Statistics
Bureau blijkt het tekort in de V.S. in minder dan een jaar van
$454,8 miljard in 2008 naar ruim $1.800 miljard te zijn
opgelopen en dat is exclusief de $3.300 miljard dollar aan
reserveringen in de sociale zekerheid en de medische zorgsector.
En dat is niet het eindpunt van de schuldvorming. Deze tekorten
worden toegevoegd aan de staatsschuld, die intussen ruim meer
dan het BNP ad $14.000 miljard beloopt. De staatsschuld zal naar
verwachting uitgroeien naar het nieuwe astronomische hoogte van
$66.000 miljard of 4.6 maal het huidige Amerikaanse BBP. Dit
betekent dat het alsmaar oplopende financieringsverschil ook in
de komende 20 jaar alleen maar kan worden bijgedrukt! Er zullen
bijgevolg te veel dollars in de markt vloeien om goederen te
kopen. Wanneer de waarde van het geld – de olie van de economie
– daalt, stijgt dat van de goederen: basisregel één van de
economische wetenschap!
4) Waar bedrijven weinig positieve perspectieven
zien, moet zich dat vertalen in een negatieve insider trading
score. Dat klopt perfect. Er worden door insiders twaalf
keer zo veel aandelen van de hand gedaan dan aangekocht. Onder
normale omstandigheden ligt deze score gemiddeld op fifty/fifty.
De kracht van Azië
Met ruim $3.500 miljard aan reserves ziet Azië
met China voorop de Amerikaanse schuldopbouw met lede ogen aan.
Immers, met elke ‘uit lucht gebakken’ dollar, wordt die dollar
iets minder waard! De termen dollar trap en burning
match, zijn gelet op de enorme dollarreserves, nu
openlijk uitgesproken. China bereidt zich intussen middels een
serie manoeuvres vervat in een ‘Great Escape’ strategie
voor meer internationale ruimte te creëren voor de eigen
munt, de yuan, intussen al omgedoopt tot de ‘red back’. De
andere Aziatische landen zullen hun financiële politiek zonder
meer in lijn willen afstemmen, gevolgd door de olielanden in het
Midden-Oosten en Rusland. Wel wordt vooralsnog getracht de
schade beperkt te houden. Veel zal in de eerste plaats afhangen
van de mate van economische groei in deze landen. Hoe meer vet
op de botten, hoe beter het ‘drijfvermogen’.
Zoals het er thans naar uitziet, zal de mondiale
omslag niet vanuit het Westen worden bewerkstelligd maar veeleer
vanuit het Oosten. Dat lijkt ook logisch gezien de dynamische
omstandigheden van een snellere groei in combinatie met de
immense reserves aldaar. Voor landen als China en India met een
derde van de wereldbevolking is er geen andere weg dan die van
de economische groei om daarmee de eigen belangen veilig te
stellen, wil men niet in een dodelijke omstrengeling van sociale
onrust verzeild raken.
De nieuwe financiële en straks ook politieke
machtsorde zal ons straks vanuit Azië worden opgelegd. Daarmee
heeft dit continent dan tevens z’n historische revanche behaald
op de uitbuitingen door het Westen in het koloniale verleden
gepleegd. Er is geen continent met zoveel economische motivatie
als Azië! Er is evenmin een continent waar zoveel afgestudeerden
‘van de band rollen’, met nauwelijks minder kennis dan onze
studenten.
De Aziatische beleidsmakers zijn zich ten volle
bewust dat:
a) een
groot aantal medestanders zich van de dollar zou willen afkeren,
zoals India, Rusland, Brazilië, Argentinië, Zuid-Afrika alsmede
diverse kleinere landen
b) de
V.S. en het V.K. om begrijpelijke redenen van buitenlandse
schuldfinanciering ‘van harte’ mordicus tegen zullen blijven
c) de
EU (zonder het V.K.) vooralsnog besluiteloos is t.o.v. haar
voormalige beschermheer, vandaar de tussenoplossing van de SDR’s
(Speciale Trekkings Rechten uitgedrukt in de belangrijkste
valuta’s: dollar, pond, yen met op enige termijn de yuan) om de
waarde van de dollar niet al te negatief te beïnvloeden.
In dit kader blijkt China al sinds eind vorig
jaar doende te zijn gemiddeld $50 miljard per maand van haar
dollarreserves om te zetten in vooral grondstoffen maar ook in
landbouw en in energie, deels middels de overname van bedrijven
in deze sectoren. Overigens wordt hieraan niet meer
ruchtbaarheid gegeven dan strikt nodig is. Op deze wijze zou het
afbouwproces een redelijk snel en geruisloos verloop kunnen
hebben. Dit alles volgens een studie uitgebracht door de Council
on Foreign Relations, die bij haar taxatie op een reserve van
circa $2.300 miljard uitkwam, waarvan circa $1.700 miljard in
Amerikaans schuldpapier (Treasuries, Fannie Mae and Freddie Mac
obligaties alsmede bedrijfsobligaties). Dat is in z’n totaliteit
$200 miljard meer dan de $2.100 miljard waarvan tot voor kort
nog werd uitgegaan. Dit jaar heeft China zich veelal beperkt tot
de aankoop van kortlopend Amerikaans schatkistpapier.
Mede als gevolg van non-aankoop van nieuwe
uitgiftes aan Amerikaans schuldpapier door China belopen de
schattingen voor dit jaar op een afname van 600 miljard dollar
tegen een grootte van $600 – $1.000 miljard, die de Obama
regering nu bezig is uit te geven. Dit zou voor het gehele jaar
voor Amerika kunnen leiden tot een dekkingstekort tussen
$1.100 en $1.600 miljard. Uncle Ben zal dit bedrag dan
moeten bijdrukken om de schuld te kunnen blijven financieren.
Het vertrouwen in de dollar zal hierdoor steeds verder worden
ondergraven!
Dit is de Crux van het omslagpunt!
Dit omslagmoment zou nog versneld kunnen worden,
indien de V.S. hun triple-A (hoogste) kredietstatus zouden
verliezen. Dit zal echter niet gebeuren zolang de rating
instituten - alle van Amerikaanse signatuur - door de Federale
regering met ruim $400(!) vorstelijk worden beloond om deze
‘status’ in ere te houden. De drugs- en maffiapraktijken
vallen daarbij volkomen in het niet!
Robert Broncel
copyright 10 augustus 2009
* Beleggers hebben de
meeste baat bij het volgen van de dollar/euro/goud pariteit, de
koers van de Amerikaanse 10-year Bond en Reuters’ CRB-Index die
de commodityprijzen meet en als beste mondiale inflatie-index
geldt, te volgen via
www.barchart.com en voorts door bij tijd en wijle te kijken
naar de Baltic Dry Index die de transport- en
scheepvaartintensiteit volgt.
Koers/winstverhoudingen zijn minder relevant
geworden gezien de labiele winstvooruitzichten en de nog niet
uitgebodemde markt. |
