Centrale banken proberen
verwoed met alle mogelijke machinaties en manipulaties (w.o.
de geldpers en gold backwardation) het financiële
systeem overeind te houden. Sterker, centrale bankiers
doen datgene waarvoor ze nu juist niet zijn
ingehuurd: de geldpers ongelimiteerd laten draaien. Dit
zelfs in de wetenschap dat ook het Amerikaanse BNP een
dergelijke kapitaalverpilling niet meer zal weten te
trekken. Alleszins duidelijke signalen van een naderende
financieel onheil.
Weggespeeld vertrouwen
Daarbij komt dat de getraumatiseerde commerciële
banken zich gesteld zien voor een rigoreuze afsmelting
van hun vermogens. Immers, die banken hebben hun
leencapaciteit volstrekt overtrokken door niet met een
factor 10 (wat al veel is!) maar 30, 50 of zelfs 70 uit
te lenen. Dat betekent dat uw toevertrouwde dollar of
euro maar liefst 30, 50 (ING) of zelfs 70 maal (RBS)
werd uitgeleend. Als van deze ratio slechts 10% in
default gaat, zit de betreffende bank al in de
grootste problemen. Om niet onderuit te gaan, zal haar
vermogen dienen te worden aangezuiverd om vervolgens te
zien dat zich in dit deflatoire stadium steeds weer
nieuwe gevallen van defaults voordoen. Daarom is
het vertrouwen in het systeem totaal zoek en blijft
zoek! Alleen kredietgaranties van de overheid zouden
incidenteel uitkomst kunnen bieden.
Ongedekte tekorten
Het vullen van gaten dreigt een perpetuum mobilae
te worden. Op deze manier zijn er intussen al vele
duizenden miljarden down the drain gegaan. Voor
Amerika in het bijzonder wordt de ellende nog
aanzienlijk groter door de aanstormende vergrijzing van
de baby boomers voor wie geen of nauwelijks
pensioenvoorzieningen zijn getroffen. Dit geldt ook voor
de in de planning liggende medische zorgvoorzieningen.
Beide ongedekte posten worden op zich al begroot op een
kleine 50.000 miljard dollar. Wie gaat dat straks
allemaal betalen? Obama, die op het moment van zijn
beslissing op te gaan voor het presidentschap, nog geen
idee had wat hem te wachten stond?
Knuppel in het hoenderhok
Professor Willem Buiter van het vermaarde London
Institute of Economics heeft in zijn nieuwjaarsrede de
knuppel in het hoenderhok geworpen door zijn verwachting
uit te spreken dat de dollar binnen twee tot vijf jaar
zal zijn ingestort. Daarmee behoort de rol van de dollar
als de wereld reservevaluta tot het verleden. Nu zou men
kunnen denken, geen malheur dan neemt de euro die rol
maar over. Maar zo simpel is dat niet zolang er binnen
de structuur van de Europese Unie nog geen politieke en
fiscale eenheid bestaat. Daarenboven bestaan er intussen
grote monetaire spanningen tussen de noordelijke en de
zuidelijke eurostaten. Andere mogelijkheden zijn er niet
daar bijvoorbeeld de yen om maar te zwijgen van de yuan
mondiaal een ondergeschikte rol speelt.
Waar Buiter spreekt van twee tot vijf jaar zou dit
moment wel eens veel dichterbij kunnen liggen. De
bepaling van dat moment hangt sterk af van het
economisch ongrijpbare vertrouwen. Van diverse zijden
wordt gewezen op het ongelimiteerde ongedekt (zonder
reserves) geld bijdrukken via de geldpers.
Een basisgegeven in de economie luidt dat vraag en
aanbod samen de prijs bepalen. Is de vraag groot en het
aanbod klein dan stijgt de prijs als de functie hiervan
en omgekeerd. Dus veel geld in de markt pompen doet de
prijs dalen, hetgeen is terug te vinden in de lage
rente. Omgekeerd is de vraag naar goud zeer groot, maar
stijgt niet als gevolg van bovenaf opgelegde
manipulaties op de COMEX alsmede op de LME. Zie eerdere
columns.
Intussen is nu ook de bond bubble aan de orde,
met veel verdergaande repercussies dan de val van de
aandelenbeurzen. Men houdt op staatsobligaties te kopen
in de wetenschap dat de rentebetaling alleen mogelijk is
via het bijdrukken, omdat de staat met onbetaalbare en
onbeheersbare tekorten wordt geconfronteerd. Naarmate de
vraag naar kapitaal (overheid!) stijgt, moet de rente
omhoog. Een desastreuze ontwikkeling binnen de huidige
situatie. Wanneer het vertrouwen in papier weg smelt,
snijdt dit als een witheet mes door een pakje zachte
boter! Dan is ook het verdampingsproces verdampt.
Ondanks de laagste yield ooit roept Pimco, het
grootste obligatiefonds, dat obligaties nog nooit zo
duur zijn geweest gezien de risico’s. In sommige kringen
is de verwachting uitgesproken dat de VS nog vóór de
zomer in staat van een bankroet komt te verkeren met
hyperinflatie als gevolg (een Engelse bankier versprak
zich onlangs en had het over hyperventilatie, niet
ondenkbaar!).
Buiter zei letterlijk:
‘the Bush Administration has left
the US materially weakened financially, economically,
politically and morally! The US would have to generate
major inflation to whittle away its debt and this dollar
collapse means that the US has less leeway for major
spending plans than politicians realise’!
Duidelijke taal!
Obama’s hoge hoed
Obama ziet zich intussen geplaatst voor een
oeverloos meer van schulden dat niet meer te draineren
valt. Toch heeft hij beloofd grootschalige
infrastructuurprogramma’s te lanceren, de werklozen
tegemoet te komen, huiseigenaren met probleemhypotheken
te helpen en de ziektekostenverzekeringen sterk te
verbeteren. Deze plannen zijn alle rijp voor de
schroothoop, voordat ze goed en wel voor het voetlicht
kunnen worden gebracht. De vraag is of hij zich
realiseert dat hij dezelfde mensen heeft aangesteld die
deze misère hebben veroorzaakt. Alleen nu moeten ze die
corrigeren. Je zou kunnen spreken van ‘kwaad met kwaad
vergelden’.
Er hangt intussen al voor meer dan 8.500 miljard dollar
aan bailouts, handouts en garanties of in
goed Nederlands schuldverplichtingen in de touwen. Voeg
daarbij een staatschuld van 70% van het BNP ad ca. 9.000
miljard dollar, plus het vermoedelijk voor dit jaar
uitkomende begrotingstekort ad 1.900 miljard dollar,
plus het al jaren oplopende handelstekort dan hoef je
geen econoom te zijn om te zien dat de VS de financiële
hand ongekend zwaar aan het overspelen is
(zie deficit chart van het
befaamde Casey Research Instituut). Het Verenigd
Koninkrijk doet hier trouwens niet voor onder getuige de
val van het pond sterling (dat vroeger voor een ‘pondje’
zilver stond).
Schuldenjuk
Op een bevolking van ca. 300 miljoen zielen zit elke
Amerikaan momenteel reeds opgezadeld met een schuld van
meer dan 65.000 dollar, baby’s en oudjes meegerekend.
Dus op het moment van je geboorte, heb je dit kaartje al
om je nek hangen. Maar deze kindertjes dienen ook nog
hun bijdrage te leveren aan het schier oneindige proces
van voortwoekerende bailouts zoals dat
gaande is binnen partijen als AIG, Citigroup, Fannie Mae
en Freddie Mac. En hoe staat het met banken als JP
Morgan en Bank of America, die ook een paar beste
schuldpartijen hebben moeten verzwelgen maar van de Fed
niet stuk mogen gaan?
Onwillekeurig moest ik denken aan een treffende
uitspraak van Thomas Jefferson:
‘The Central Bank is an institution of the
most deadly hostility against the principles and form
of our Constitution and deprive the people of their
property until their children wake up homeless on the
Continent their fathers conquered’.
Ter illustratie zie
overzicht how you will
remember 2008) eveneens van Casey Research.
Tot slot hebben we het ook nog niet gehad over de
foodstamps (voedselbonnen aan het snel aanzwellende
leger werklozen) en evenmin over de sterk verminderde en
nog te minderen belastinginkomsten door dalende
bedrijfswinsten noch de eerder genoemde 50.000 miljard
dollar aan geprojecteerde zorgverplichtingen. Kortom,
het ‘sprookje’ van het land van de onbegrensde
mogelijkheden is kort en bondig over en uit!
Dreigende apocalyps
Intussen bevinden we ons in unchartered territory
van een dreigende apocalyps, waarin zelfs de meest
gerespecteerde financiële adviseurs met hun scharen
beleggers compleet het bos in verdwijnen. Het huidig
geuite beursoptimisme is hiervan een goed voorbeeld.
‘Jongens, het wordt weer tijd om in te stappen, want een
rampjaar als 2008 doet zich maar één keer in de 100 jaar
voor. Bovendien is de ellende nu wel voldoende
ingeprijsd!’
Thans is deflatie alles wat de trom doet slaan, maar
voor hoe lang zullen bijvoorbeeld delfstoffen nog
beneden de kostprijs boven de grond worden gebracht?
Derhalve mag worden aangenomen dat 2008 nog slechts het
voorportaal was van wat ons nog te wachten staat.
Chinese wijsheid
De Chinezen liggen ook in deze val, met dien
verstande dat ze hem wel zagen aankomen maar niet
afwenden. Hun dollarreserve van 1.300 à 1.400 miljard
kan niet meer worden afgestoten maar wel worden benut
voor zover er niet op is afgeschreven. Wel zijn ze bezig
daarvan bijna de helft te reserveren voor een eigen
grootschalig economisch stimuleringsprogramma.
Belangrijker echter is het instellen van een zgn.
pilot program, waarbinnen zowel de interne als de
Aziatische handel in de yuan kan worden gesettled.
De financiële samenwerking binnen de Zuidoost-Aziatische
Verdragsorganisatie zal daartoe worden verstevigd.
Hiermee wordt het signaal afgegeven dat China ‘minder
interesse’ heeft de snel toenemende Amerikaanse schuld
nog langer te financieren en zeker niet in de mate die
het heeft gedaan. Indien mocht blijken dat daardoor de
rente omhoog moet, zal de Amerikaanse economie nog
sneller ineenschrompelen. Daarbij komt dat er in China
de komende tijd minder dollars binnen komen doordat:
*
buitenlandse investeringen sinds afgelopen zomer met
meer dan een derde zijn teruggevallen
* door de val van de Chinese
beurs (met tweederde) er zeer veel buitenlands kapitaal
is verdampt
* er sprake is van een grote
kapitaaluitstroom (ook van Chinezen) naar Hong Kong
* de Chinese export sterk is
afgenomen, waardoor het gemiddelde handelsoverschot van
50 miljard dollar per maand lineair
dreigt terug te vallen.
Een paar zegslieden van de
People’s Bank of China – China’s centrale bank – moesten
uiteraard wel opmerken dat er nog voldoende middelen in
kas zijn om Amerikaans schuldpapier te blijven kopen.
Immers, naarmate de Amerikaanse dollar verder onder druk
komt te staan, droogt ook de Chinese export naar het
westen op. Dat is inmiddels terug te vinden in de
groeicijfers!
Grote scheuren in kapitalistisch kaartenhuis
Nu is het niet de eerste keer dat het
kapitalistische kaartenhuis grote scheuren vertoont en
flink is geïmplodeerd. Daaruit kunnen we des te meer
lering trekken. Zo niet, dan dreigt er op termijn
sociale onrust, handelsoorlogen, protectionisme met
chaos als laatste stadium.
Herhaling: goud, het enige alternatief!
Het enig denkbare alternatief is GOUD! Het
edelmetaal kent immers geen schuld in tegenstelling tot
schuldpapier. Schulden dienen een dekking als referentie
te hebben. Er is toch ook geen bank die een hypotheek
verstrekt zonder onderpand van een huis? Goud heeft meer
dan 6000 jaar de rol van (internationaal) ruilmiddel
vervuld. Waarom is die afgeschaft? Omdat de uitstaande
schulden de referentiedekking begonnen te ontberen. Het
vertrouwen in het papier nam zodanig af dat men goud
verkoos boven ‘papier’. Voorbeelden: de Grote Depressie
in de jaren ’30 en de gevolgen van de Vietnam oorlog.
Zonder gouddekking verkregen centrale bankiers de
‘vrijheid van drukpers’. Dat impliceert: meer schuld
maken dan het ‘huishoudboekje’ toestaat, dus
staatsschuld opbouwen en doorschuiven naar volgende
generaties.
Dat proces is pas goed in gang gezet na de ontkoppeling
van de goud-dollar relatie in 1971 door voormalig
president Nixon. Hierover is in deze column al
genoegzaam geschreven. Bij deze ontkoppeling gold
destijds een goudprijs van US$ 35 per troy ounce
(31.1 gram). Dat zelfde ‘onsje’ goud kost nu zeg even
825 dollar. Omgerekend is de koopkracht van de dollar
met ca. 95% gedaald, dank zij de ongelimiteerde uitzet
van schulden. Gerekend vanaf 2000 is de euro intussen in
koopkracht gehalveerd. Immers, u kocht toen een kilootje
voor € 10.000 euro. Thans kost dat € 20.000!
Dat
bleek de beste belegging van deze eeuw te zijn!
Failliete
centrale bankpolitiek
Vanaf de laagste standen van de goudprijs begin deze
eeuw hebben centrale bankiers tonnen goud (bezit van de
belastingbetaler) ‘verkwanseld’ om de indruk van een
sterke munt op te wekken. Een stijgende goudprijs zou de
huidige in de markt gebrachte excessieve liquiditeit
kunnen verzwelgen en daardoor het bailout beleid
kunnen doorkruisen. Een doorstijgende goudprijs zou een
substantiële devaluatie van de dollar inluiden en
tegelijk een revaluatie van alle hard assets (commodities)
betekenen. De uitstaande schulden zouden evenredig
verdampen, omdat ze in de gedevalueerde nominale waarde
zullen worden terugbetaald. Tegelijk wordt het risico
van de verdampte koopkracht bij de consument neergelegd.
Centrale bankiers zullen echter dat deficit niet wensen
toe te geven. Vanwege dat wanbeleid lopen ze kans voor
de rechter te worden gesleept!
Hoogste tijd om goud te kopen
Met nadruk op fysiek goud in baar of munt (niet via
een goudrekening bij de bank of via aandelen in een ETF)
voor zover verkrijgbaar of in aandelen van goed bij kas
zittende goudmijnen met veel goud in de grond zoals
Gold Corp (GG),
Barrick Gold (ABX) en Agnico-Eagle (AEM).
Ongeacht het zwarte gat van deflatie of hyperinflatie
zal goud blijken in de toekomst het enige ‘ruilmiddel’
met reëel koopkrachtbehoud te zijn. De goudprijs kent al
een all time high in de rupie (India – de
grootste goudconsument), roebel, yen en het Britse pond,
de zwakkere munten buiten beschouwing gelaten. De euro
zit er nog 20% vanaf. Dat hoogtepunt (in guldens en DM)
viel in januari ’80. Hou ook rekening met de gedaalde
aanvoer vanuit de goudmijnen. Op het huidige niveau ad $
825 - $ 850 is goud nog alleszins koopwaardig!
Robert Broncel
copyright 13 januari 2009 |