|
Waanden de wintersporters zich dit jaar
in een euforische sprookjeswereld, dat deden de
beleggers op Wall Street ook na een enkel woord van
bailout Ben. Bij het terzijde schuiven van alle
mitsen en maren zou het in de tweede helft van dit jaar
weer beter kunnen gaan met een verder herstel in 2010!
Banknationalisaties zouden volgens BB niet nodig zijn.
Obama’s uitspraken vielen in dezelfde euforie. Da’s
allemaal mooi maar waar haal je het herstel van de
financiële markten vandaan, laat staan groei? Vooralsnog
dienen we alle cijfers flink neerwaarts bij te stellen.
Een positieve beursstemming (bearv market rally)
is karakteristiek en een vast onderdeel van de
neergaande lijn. Sprookjes duren meestal maar kort.
Politici en centrale bankiers zijn niet
ingehuurd voor het uitbrengen van slecht nieuws maar
voor de cosmetische make-up van hoop.
Buitenstaanders zoals voormalig Fed president Paul
Volcker (thans consultant van Obama) en George Soros (Quantum
Fund en raider van het Britse pond) geven
dikwijls een realistischer beeld. Tijdens een diner op
de Columbia Universiteit spraken zij respectievelijk van
de snelste economische neergang aller tijden en het
falende en desintegrerende internationale financiële
systeem. Kortom, alle hens aan dek!
Directe dreigingen
-
verder instortende beurzen richting een mogelijke
halvering van de huidige niveau’s alsmede het risico
van tussentijdse sluitingen
-
verder instortende banken: nationalisaties
-
kettingreactie van bedrijfsfaillissementen van groot
en klein; er moet de komende drie jaar voor meer dan
200 miljard dollar worden geherfinancierd
-
gezien de status van hun portefeuilles overname van
verzekeringsmaatschappijen
-
de val van langer (dan 3 maanden) lopende
(staats)obligaties
-
staten en steden die niet langer aan hun financiële
verplichtingen kunnen voldoen
-
bevriezing van de kredietmarkten bij een temperatuur
die steeds verder onder nul daalt
-
verdere daling vastgoedprijzen en sterk oplopende
hypotheekschulden
-
verarming met een totaal opdrogend vertrouwen als
voorlopig eindpunt.
Met de val van Lehman Brothers in
september vorig jaar zijn eigenlijk alle financiële
markten en instituten in een onstuitbare vrije val
geraakt. In weerwil van de centrale banken, de Bank of
International Settlements (B.I.S.) in Basel, het IMF, de
Wereldbank, de toezichthouders zoals de Amerikaanse
Securities and Exchange Commission en de credit
rating bureaus (Standard & Poor, Moody’s) zijn we
anno 2009 in de zwaarste systeemcrisis aller tijden
beland. Dat is de keiharde realiteit maar wie zegt dat
zo luid? Het woord recessie valt herhaaldelijk maar dan
hebben we het slechts over een korte conjuncturele
terugslag.
Oorzaken bekend
Sinds het einde van de koppeling tussen
de dollar en het goud konden de VS in de gehele wereld
ongelimiteerd op de pof leven en bovendien hun knap
verpakte trash schulden dumpen. Het is welhaast
ondenkbaar en onvoorstelbaar dat alle betrokken partijen
wereldwijd – vooral de kopers – hun handen aan deze
fnuikende financiële kuiperijen hebben gebrand.
Begrijpelijk of niet, de rating deed de navraag
verstommen, ofschoon het toch om geld van anderen ging.
Met zijn uitspraak ‘papiergeld zoekt
altijd z’n intrinsieke waarde = nul’ wist de
vermaarde Franse schrijver en dichter Voltaire in de 18e
eeuw al dat papier op goed moment tot
non-valeur leidt. Het kapitalisme heeft in
het verleden nooit anders dan papieren crises laten
zien. Dat was bijna een eeuw geleden al bij Stalin
doorgedrongen. Hij meende dat het ‘papieren’ kapitalisme
vanzelf zou afsterven. De econoom Kondratieff bleek
evenwel tegendraads!
VS
Ondanks alle financiële injecties is er
waar ook ter wereld nog op geen enkel terrein ook maar
enige vooruitgang geboekt. Intussen is er al ruim 30.000
miljard dollar door het putje gestroomd. De Amerikaanse
economie gaf in het laatste kwartaal van vorig jaar een
krimp van 6,2% te zien en voor dit kwartaal ligt er al
een cijfer van min 8,4% ‘in de maak’. Evenmin kon het
prijsverval in de huizenmarkt worden gestopt of zijn de
banken weer naar behoren gaan functioneren. Erger is dat
de vijf grootste banken hun blootstelling aan de
vermaledijde credit default swaps (cds) moesten
ophogen van 266% in het begin van 2008 tot 320% in
november j.l. Ook dit proces is nog lang niet ten einde!
Obama doet het dik over!
-
In de 30-er jaren meende FDR het tij via de geldpers
met honderden miljarden dollars te kunnen keren maar
hij moest wachten totdat de Tweede Wereldoorlog
uitbrak voordat het een ietsje beter werd, juist
dank zij de opleving van de wapenindustrie(!).
-
In de 90-er jaren meenden de Japanse leiders zelfs
met een paar duizend miljard dollar een ommekeer te
kunnen bewerkstelligen maar zien nog geen enkele
verbetering, sterker met een krimp van ruim 13% op
jaarbasis breekt Japan alle records!
-
Thans bij aanvang van de 21e eeuw
probeert Obama in Bush’ sporen dit spelletje
nogmaals uit.
Heilloze weg
Het wordt toch echt de hoogste tijd dat
men in Washington en in de rest van de wereld inziet dat
we het niet over een ‘ordinaire’ incidentele recessie
hebben maar over een fundamentele structurele depressie,
die de basis van ons huidige internationale financiële
systeem wegvreet.
Het wordt de hoogste tijd dat er niet
langer aan schulddemping maar aan schuldsanering wordt
gedaan. Het wordt de hoogste tijd dat een begin wordt
gemaakt het vertrouwen in de financiële wereld te
herstellen. Dat gaat echt niet door goed geld naar kwaad
geld te blijven smijten. Het moet juist afgelopen zijn
met de ongebreidelde geldgroei die waar dan ook ter
wereld op geen enkele reserve stoelt en niets bijdraagt
tot een oplossing! We zouden eveneens moeten leren van
de krediet bubbles uit het verleden en om die
reden streven naar oplossingen die bij voorkeur de lange
golfbeweging van Kondratieff merendeels zouden weten te
neutraliseren. Dat impliceert voor altijd een einde aan
de ongeremde economische groei die we sinds de jaren ’80
kenden.
ALS GEVOLG VAN WANBETALING EN
FAILLISSEMENTEN ZULLEN SCHULDEN AFGESCHREVEN DIENEN TE
WORDEN; ER IS GEEN ANDERE UITWEG! OOK STATEN ZULLEN
ZICH HIERAAN MOETEN ONDERWERPEN DOOR HUN VALUTA TE
DEVALUEREN TEN OPZICHTE VAN HET GOUD. DIT PROCES IS
ONGEWILD REEDS IN GANG GEZET. VANDAAR DE OPLOPENDE
GOUDPRIJS ONDANKS MANIPULATIES!
Europa
Nog veel te weinig durft men in Europa
serieus te kijken naar de uitstaande schulden in onze
‘achtertuin’ - Oost-Europa. Naast het importeren van de
Amerikaanse hypotheekellende hebben Europese banken aan
landen achter het voormalige IJzeren Gordijn een totaal
bedrag van ruim 1.700 miljard dollar of een slordige
1.300 miljard euro aan lenigen uitstaan. Deze leningen
slaan voor het merendeel terug op hypotheken die zijn
afgesloten in Zwitserse franken dan wel in euro’s. De
valuta’s van deze landen zijn soms al gehalveerd. Deze
hypotheken worden dus twee keer zo duur, terwijl de
werkloosheid peilsnel stijgt. De euro staat nu onder
zware druk. Dit blijkt uit een confidentiële memo van de
Europese Commissie, met de letterlijke tekst: ‘these
toxic debts may well pose a systemic danger to the
broader EU banking system’. Kortom, ook hier alle
hens aan dek voor een verloren zaak!
Hoewel er geen land werd genoemd, blijken
er meerdere landen betrokken te zijn w.o. ons land met
alweer ING. Vooral Oostenrijk verkeert in de gevarenzone
met een leningequivalent van 70% van het BBP of 230
miljard euro. Als hiervan meer dan 10% moet worden
afgeschreven, leidt dit tot de instorting van de
Oostenrijkse financiële sector. Duitsland heeft al op
voorhand geweigerd een vinger uit te steken. Duitsland
hikt zelf al tegen het einde van haar mogelijkheden met
een sterk teruglopende groei en de gevolgen van een
dreigend failliet van de Hypo Bank met een uitstaande
schuld van meer dan 400 miljard euro. Sauve qui peut!
Binnen de Europese Unie is niet voorzien in enige hulp
aan insolvente staten. De kosten hiervan zouden veel
hoger uitkomen dan die van het institutionaliseren van
de euro destijds. Dat zou vooral in een land als
Duitsland bijzonder veel kwaad bloed zetten, waar de
euro met tegenzin en zonder referendum werd
geïntroduceerd.
Daarboven deelt de EU voor 74% in de
totale leningenportefeuille ad 4.900 miljard dollar
uitstaande in de emerging markets. Europese
banken blijken vijf maal zo diep in deze financiële
modder te staan dan hun zusterbanken in de VS en Japan.
Onder de huidige omstandigheden
impliceert dit het feitelijke déficit van het Europese
monetaire systeem! Er is geen Europese Federal Reserve
die daarin iets kan uitrichten. Sommige landen wensen
zich binnen hun eigen grenzen terug te trekken, zoals
België dat de voorkeur geeft de boel maar de boel te
laten. Als niet wordt getracht een reddingsboei naar de
Oosteuropese landen uit te steken, zal dit de aanzet
zijn tot een ongekende ramp met een directe overspill
naar de rest van de wereld. Als ieder land z’n eigen
spoor trekt, is er van het euro-ideaal weinig meer over
en wordt Maastricht gewoon weer de hoofdstad van
Limburg.
Mogelijkerwijs luidt deze ontwikkeling al
de mondiale BIG BANG in.
Aziè
Naar alle waarschijnlijkheid zullen we
ons oog moeten richten op het continent dat nu nog zo
sterk afhankelijk is van export naar het westen. Japan
heeft haar BBP al twee maal beleend en heeft zichzelf
hiermee goeddeels gediskwalificeerd. De meeste
Aziatische landen kennen dit probleem niet en zwemmen
ook in dollars voor wat die waard zijn. Je mag hopen dat
een land als China met haar financiële en al dan niet
geacquireerde grondstoffenreserves weet te overleven en
op termijn de rest van de wereld op sleeptouw weet te
nemen, zoals de VS dat na WO II deed. De Chinese banken
vertonen een gezonde balans en een snel stijgende
leencapaciteit en dat is goed nieuws!
Intussen eist China voor een bedrag van
682 miljard dollar aan Amerikaanse garanties, die niet
verder mogen ‘eroderen’ als gevolg van reckless
spending of in goed Nederlands: wanbeleid! Er worden
door het Chinese ministerie van Financiën grote
vraagtekens geplaatst achter de middellange en langere
termijn risico´s.
China´s grootste vraagteken staat achter
Obama´s stimuleringsprogramma. Indien de Fed
ongebreideld dollars blijft bijdrukken om de tekorten op
te vangen, zal dit een verdere daling van de dollar niet
kunnen tegenhouden. Er wordt in China steeds meer
gehamerd op een meer gediversificeerd reservebeleid.
Buiten grondstoffen w.o. het edelmetaal zijn er echter
maar weinig alternatieven beschikbaar.
Positief voor Azië is ook dat de
denkcultuur niet zo zeer gericht is op ad hoc
oplossingen maar veeleer focust op continuïteit op de
langere termijn. Bovendien vormt het groepsdenken de
basiscultuur, ongeacht de aard van het collectief.
Iedereen wenst daarin een schakel te zijn. Er is daar
veel minder sprake van individualisering en meer van een
collectieve aanpak. Dat zie je al terug binnen de
familiekring, logisch bij het ontbreken van een sociaal
vangnet.
Noodlottig perspectief
Elk land begint thans z’n knopen te
tellen met de vraag ‘hoe deze pijnlijke periode zo min
mogelijk geschonden door te komen’. Krijgen we een
stijgende deflatie (prijzen dalen) of een stijgende
inflatie (prijzen stijgen). Eén ding staat vast: in
beide scenario’s loopt onze koopkracht terug, ook al
lijkt dat in het huidige deflatiebestek juist mee te
vallen. Deflatie betekent een verdere verzwaring van de
schuldenberg, die al niet meer te torsen valt. Inflatie
zet de omgekeerde beweging in gang en zou als een
‘alternatief’ voor schuldsanering kunnen worden gezien.
Dit laatste scenario lijkt op goed moment voor politici
nog het meest ‘aantrekkelijk’, omdat de verarming dan
niet als een steen uit de lucht komt vallen. Immers, we
willen onze verworvenheden en welvaart toch niet zo maar
opgeven? De sociale gevolgen zullen dan onbeheersbaar
worden.
Enige uitweg
Van oudsher is er altijd al sprake
geweest van een hang naar het edelmetaal, vooral in
tijden van onzekerheid. Nu er sprake is van een
systeemcrisis is de vraag nog nooit zo groot geweest.
Dus zou je mogen verwachten dat een en ander zich
vertaalt in een aanzienlijk hogere goudprijs. Die
illusie wordt de Amerikaanse (nog dominante) markt
ontnomen als gevolg van de van bovenaf opgelegde
manipulatie op de COMEX (futuresmarkt) in New York. In
nagenoeg alle andere valuta’s – ook de euro – blijkt het
goud intussen nieuwe hoogtepunten te zetten.
Een andere gedachte is om à la Roosevelt
het goud van staatswege opnieuw te confiskeren. Hiermee
zou het failliet van het centrale bankenbeleid en het
systeem van de vrije markteconomie volledig worden
onderstreept. Bovendien zouden dan alle goudmijnen
genationaliseerd moeten worden. Gezien de gesignaleerde
onbetrouwbaarheid van het functioneren van de centrale
banken zou aan deze ‘gelegaliseerde diefstal ‘natuurlijk
op geen enkele wijze gevolg moeten worden gegeven.
Door alle eeuwen heeft het edelmetaal
koopkrachtbehoud geboden en daarmee tevens
bestedingscapaciteit. Door toeëigening door de staat
verzwak je de economie nog meer! Bovendien wordt
hiermee de ontwikkeling gecreëerd dat elk
grondstoffenland de eigen bodemschatten gaat beschermen.
Immers, die kunnen niet worden aangemaakt noch
nagemaakt!
Robert Broncel
copyright 18 februari 2009 |
