|
Na een periode van 20 jaar waarin de
grondstoffensector met goud voorop zich in de ‘doldrums’
bevond, was het geduld bij meerdere centrale bankiers op. Dat
gold ook voor toenmalig president Duisenberg van de Nederlandse
Bank. Het was tijd vond hij om het “minst renderende onderdeel”
op de balans tegen bodemprijzen (vanaf $260 per troy ounce) van
de hand te doen. Hij was destijds trouwens niet de enige
bankpresident die op die manier meende de staatskas te moeten
“spekken”. Al dan niet voor deze “wijsheid” beloond, werd hij
vervolgens benoemd tot eerste bankpresident van de ECB om
vervolgens de euro te introduceren. Hoe het daarmee zal aflopen
laat zich nog slechts raden.
“Veilige haven”
Maar ook thans zijn er nog “coryfeeën” die hun
neus voor het edelmetaal ophalen of twijfelen, omdat men domweg
“de tand des tijds” niet verstaat of niet wenst te verstaan. Zo
stond er in de Financiële Telegraaf van 9 dezer een artikel met
de kop “Op zoek naar een veilige haven” waarin economen zich
hardop afvragen of er niet een nieuwe zeepbel in goud is
ontstaan. De schrijver van het stuk Giel ten Bosch was evenmin
in staat verder te kijken dan de andere in dit artikel niet
nader genoemde economen. Alleen Alfred Kleinknecht (TU Delft)
werd bij name aangehaald met de woorden “nooit een gram goud te
hebben gekocht en dat ook nooit zou doen”. Voorts stond
te lezen dat “deze veilige haven” ook maar een tijdelijke zou
zijn. Immers, elke zeepbel wordt opgeblazen. Het zouden
bovendien niet de grote institutionele beleggers maar de
angstige particuliere beleggertjes zijn die voor deze zeepbel
hebben gezorgd. Al met een klinkt dat “buitengewoon
geloofwaardig”!
Bernanke
Een andere “oude bekende” is de heer Bernanke die
zoals reeds opgemerkt in de vorige column “Hoe Verder” hoogst
puzzled was waarom het edelmetaal “tegen de stroom” in
blijft stijgen en nieuwe hoogtepunten weet te bereiken, terwijl
de meeste andere commodities zijn gedaald. Stijging van de
goudprijs zou wijzen op inflatie terwijl er “helemaal geen
sprake van inflatie” is. Ja, dat is dankzij de geflatteerde CPI
cijfers. Bernanke ging zelfs zover door te zeggen dat
‘evidence suggests that markets expect about 2 percent inflation
over the next 10 years’ (volgens verwachting van de markt(!)
zou er voor de komende 10 jaar niet meer dan 2% inflatie
inzitten). Wishful thinking! Wie kan er ueberhaupt zolang
vooruit kijken? Tenslotte zegt hij dat ‘deflation is now more
of a threat’. Let op het woordje ‘now’, waar hyperinflatie
met de nieuwste intenties het balanstotaal van $2.400 miljard
naar bijna $5.000 miljard op te blazen op de loer ligt. Per slot
dient een double dip te worden voorkomen.
Onder de huidige omstandigheden kan hij ook
moeilijk anders beweren, omdat elke renteverhoging elke vorm van
herstel zou wegvagen. Maar het zou ook een dolkstoot zijn in de
rug van de staatsschuld. De V.S. heeft intussen een schuld
uitstaan van een slordige 85% van het BBP, waarmee de dollar al
“aardig onwaardig” wordt. We hebben het dan slechts over dit
moment, omdat de staatsschuld voortdurend verder aanzwelt, naar
verwachting zelfs naar $4 à $5 biljoen in de komende vijf tot 10
jaar. Alleen met groeipercentages à la China zou er zicht kunnen
zijn op een langzame afbouw van de staatsschuld (vooropgesteld
dat aan de groei hiervan een halt zou worden toegeroepen),
daarbij de toekomstige pensioen- en zorgverplichtingen niet
meegerekend.
Warren Buffett
Twee weken terug wist de Wall Street Journal, het
meest gezaghebbende financiële dagblad, te melden dat Warren
Buffett - ’s werelds meest succesvolle belegger aller tijden –
evenmin een gat in het goud zag. In dit artikel werd hij
aangehaald met de woorden: ‘gold gets dug out of the grond in
Africa or someplace, then we melt it down, dig another hole,
bury it again and pay people to stand around guarding it’
(goud wordt ergens in Afrika uit de grond gehaald, daarna
gesmolten om dan weer in een ander gat te worden begraven,
bewaakt door mensen die er voor worden betaald). Voorts werd
goud hierin omschreven als volatiel (de S&P bleek de afgelopen
jaren evenwel volatieler te zijn geweest), moeilijk om te
waarderen (terwijl juist de waarde van de uitstaande
“fiat”schuld moeilijk is te meten) en geen inkomsten
genereert*). Goud zou niet meer zijn dan een “substituut”
geldmiddel, jawel! Hij verzuimde te melden dat goud bij uitstek
de tegenhanger is van de valutazeepbel!
*) Het Amerikaanse Legacy Coin & Capital
suggereerde dat je als bezitter van bullion via je
deposit bij de bank dit bezit aan de bank kunt uitlenen die het
weer uitleent aan speculanten om er hun short posities
mee te kunnen afdekken. De bank betaalt hierop rente. Je moet
dan wel minstens 100 ounces goud of 50 ounces platinum of 5.000
ounces zilver bezitten. Je blijft te allen tijde eigenaar maar
wel afhankelijk van de bank die momenteel slechts 2% rente
betaalt. Er worden daarbij geen opslagkosten in rekening
gebracht. In mijn Strategische Portefeuille treft u zonder
bijkomende risico’s een veel beter alternatief!
In het zelfde artikel stond dat de marktvraag in
de periode vanaf 2002 (toen het goud begon aan te trekken) tot
nu toe ‘slechts’ 22.500 ton heeft bedragen terwijl voor 29.000
ton aan de markt werd toegevoegd (productie + scrab + aanbod van
westerse centrale banken). Een opvallend gegeven omdat de
goudprijs in diezelfde periode in dollars ruim verviervoudigde
en in euro’s verdrievoudigde. Beleggers en verzamelaars zouden
het verschil hebben gemaakt. Hoewel aannemelijk vatten critici
dit argument op als niet sustainable of van speculatieve
aard. Maar men realiseert zich echter niet dat het mondiale
beleggingstotaal nog nauwelijks voor 1% in edelmetaal is
belegd, terwijl 25% veel realistischer zou zijn. Zou dit
percentage al naar 2% oplopen dan zou dat al een geweldige
boost voor het edelmetaal betekenen. Er is dus absoluut nog
lang geen sprake van een euforie.
Elliott Wave
Over euforie gesproken! Een ander “sterk” geluid
kwam er van Bob Prechter van Elliott Wave die meent dat de
goudprijs zou terugvallen naar een niveau van $600. Hij verwijst
hierbij naar de gevoeligheid van edelmetaal alsmede naar de
andere commodities ten tijde van de crash in 2008.
Echter, hier was sprake van het doorrollen van schuld waarvoor
geen ruimte meer was ten tijde van het uiteenspatten van de
credit bubble. Om aan liquiditeit te komen werd binnen een
zeer kort tijdsbestek van alle beleggingscategorieën afscheid
genomen. Dat risico zou nu veel kleiner moeten zijn, hoewel een
paniekreactie niet uit te sluiten valt.
In Reuters Investment Outlook baseert Prechter
zich op de sentimentsindex die nu op 98% ligt, de hoogste stand
ooit gemeten. Hij voegt er aan toe: ‘I
still feel that gold is not going to the moon’.
‘Feel’ heeft met gevoel te maken. Die 98% zou
immers betekenen dat nagenoeg alle beleggers wereldwijd hun
vizier op goud zouden hebben staan. Voorts dient de vraag te
worden gesteld waardoor een dergelijke daling zou kunnen worden
veroorzaakt. De meest voor de hand liggende is dat de negatieve
rente van nu (rentevoet minus inflatie) straks positief zou
worden (rente hoger dan inflatie). Dat kan alleen middels
renteverhogingen waarmee op slag zelfs de geringste groei om
zeep zou worden geholpen.
Nout Wellink
Eind november vorig jaar, al weer ruim een half
jaar geleden, heeft “onze” bankpresident mijn column getiteld
“Viva la Restauration” ontvangen bedoeld “om zijn inzichten te
verruimen”. Buiten een ontvangstbevestiging is hierop nooit enig
enkel taal noch teken gevolgd. Dat zou ook niet kunnen omdat het
deficit van het beleid van de centrale bank en dat van zijn
internationale “medemakkers” nooit zou kunnen worden toegegeven.
Anderzijds een nalatigheid en in wezen een hoogst strafbare zaak
omdat de man in de straat in de toekomst steeds meer van zijn
koopkracht zal worden beroofd zonder dat hem dat ooit kenbaar
zal worden gemaakt. Naar mijn beste weten valt het onderwerp
“beroving” nog steeds onder het Wetboek van Strafrecht, ook al
lijkt het “van onderaf” onzichtbaar.
Duitsland
In Duitsland bestaat er evenwel veel meer oog
voor de gespannen monetaire ontwikkeling, hetgeen zich vertaalde
in een sterk aantrekkende vraag naar het edelmetaal. Dit houdt
verband met het recente besluit tot monetaire verruiming binnen
de eurozone ten einde in de eerste plaats de Griekse
staatsschuld “te accommoderen”. Ook worden vooralsnog landen als
Spanje en Portugal middels de recent beschikbaar gestelde
middelen (out of thin air) uit de wind gehouden. De
Duitsers zien daarmee juist een nieuw “Weimar” (hyperinflatie!)
opdoemen.
China
Een zelfde tendens zie je in Azië met China
voorop. Hier geldt het goud al sinds mensenheugenis als ‘hedge’
tegen slechtere tijden. Tot de loskoppeling van het goud in 1971
deelden China en India nog slechts voor 1% in het mondiale bruto
product. Intussen is dat al meer dan 10%. Deze landen met een
economische groei van drie maal die van het Westen
vertegenwoordigen maar liefst 38% van de wereldbevolking. Veel
tekenen wijzen intussen op een verschuiving van het epicentrum
van de economische macht naar het rijkere Oosten zónder
schulden.
Als gevolg van de aantrekkende economische groei
aldaar komt de trek van het platteland naar de steden goed op
gang. Deze trek creëert een continu toenemende vraag naar
grondstoffen, infrastructuur (wegen, gebouwen, energie- en
telecommunicatienetwerken) en diensten. Hoewel nog pril begint
zich een steeds bredere welvaart te ontwikkelen. Een sociaal
vangnet is evenwel (nog) ondenkbaar. Voor de Chinese leiders is
sociale rust anderzijds de hoogste prioriteit. Vandaar dat de
consument wordt aangeraden (op eigen kosten) in edelmetaal te
gaan dat intussen overal te koop is. In India zelfs via het
postkantoor. De World Gold Council (orgaan van de belangrijkste
goudproducenten) bevestigt de voortdurend stijgende vraag naar
het edelmetaal vanuit deze regio, buiten de vraag van centrale
banken als die in het Midden-Oosten (Saudi-Arabië), Venezuela,
Vietnam, Rusland e.a.
Tegelijkertijd kun je je afvragen waarom de
Chinese overheid zelf geen goud koopt, zelfs niet van het IMF.
Daarvoor zijn twee duidelijke redenen aan te geven:
1) De
Indiase aankoop in november vorig jaar heeft aangetoond hoe
gevoelig de markt daarop in de vorm van een sterk stijgende
goudprijs reageert; deze aankoop op een niveau van $1.046 per
ounce heeft een zware bodem gelegd
2) China
heeft zelf voldoende goud in de bodem waarmee de goudvoorraad
doorlopend kan worden aangevuld zonder dit aan de buitenwacht
kennis te hoeven geven; er vindt bijgevolg nagenoeg geen export
van “het gouden goedje” plaats.
Leading indicator
Aan de hand van de monetaire ontwikkelingen is al
eeuwenlang duidelijk dat goud (de antivaluta) als de enige
monetaire barometer van het financieel bestel geldt. Dat
wordt tijdens de colleges in macro-economie veel te weinig
benadrukt. Je zou bijna denken dat dit te maken heeft met de
ruimte binnen de politieke kaders die beleidsmakers zich wensen
voor te behouden. Immers, om de kiezer gunstig te stemmen,
moeten er leuke dingen voor de mensen kunnen worden gedaan. Dat
dit uitloopt in tekorten is van later zorg. Tekorten blijken
uiteindelijk allemaal sigaren uit eigen doos en kunnen
doorgeschoven worden naar ons nageslacht.
Onder allerlei omstandigheden leidt dat er toe
dat er veel te weinig wordt gedaan om die tekorten te
beteugelen. Deze worden vervolgens bij de staatsschuld opgeteld
die telkens hun plafond zien opgehoogd. Nu dreigt op goed moment
de (her)financieringsvraag zo groot te dat straks aan een
hogere rente niet valt te ontkomen.
Financieel moeras
Na de banken krijgen we de zgn. souvereign
debts, landen die niet meer aan hun schuldverplichtingen
kunnen voldoen. Hoe nijpend de situatie ook buiten de soevereine
staat van Amerika is, werd o.m. duidelijk in de staat New York.
Deze heeft geen middelen meer om de donaties aan het
pensioenfonds te voldoen. Oplossing: van “hogerhand” werd
aanbevolen om maar te lenen bij het pensioenfonds. Stel je voor,
je hebt geen geld om je bankschuld af te betalen dus dan maar de
bank die je de afbetalingen moet voorschieten zodat de bank er
twee maal bij inschiet. Hier loopt de nood volstrekt uit het
zicht van het gezonde verstand.
Voorts - hoewel zwaar onderbelicht in de pers -
zullen er dit jaar 48 staten voor een gezamenlijk geschat totaal
van $300 miljard in default te gaan, waaronder Californië,
Florida, New York en Illinois met meer dan 20% van het BBP! Zet
dat bijvoorbeeld af tegen Griekenland met een percentage van
13,6% dan is dit land nog redelijk “goed af”. Uiteindelijk zal
de Fed wel weer bijspringen zoals dat ook met de banken is
gebeurd. Dit bijspringen vraagt op termijn steeds grotere
offers. Amerika is het bezuinigingsstadium al lang voorbij! Het
financiële moeras diept zich daarmee steeds verder uit.
In weerwil van dit alles is de dollar nog steeds
voor bijna 80% de spil in de wereldhandel. De waardeontwikkeling
van het edelmetaal maakt intussen pijnlijk duidelijk dat het
vertrouwen in de dollar maar ook in de euro en het pond intussen
duidelijk “sluimerend” afnemend is. Op enige termijn zul je dit
verder terugzien in de prijsontwikkeling binnen de gehele
commoditysector.
|
