De beurs reageerde vrijdag j.l. positief op
Bernanke’s uitlatingen tijdens de sessie van de bankpresidenten
in Jackson Hole, Wyoming. Dat kwam door zijn vertrouwen voor
2011 uit te spreken alsmede zijn uitspraak dat ‘the US
economy remains vulnerable and growth is less vigorous than we
expected. As a result, the Fed will do all it can to support the
economy including provide additional monetary accommodation
through unconventional measures if it’s proves necessary’
Vertaald: “het ziet er allemaal nog niet zo best uit maar we
zullen er alles aan doen om de economie te ondersteunen,
desnoods met onconventionele middelen” (niet anders dan de
beproefde geldkraan!). De beurs veerde weer op van het niveau
rond 10.000 punten dat wel als een kritische grens wordt
beschouwd en ook als zodanig wordt “bewaakt”. Zo dient de
geldpers meerdere doeleinden met als belangrijkste
“doelstelling” het vertrouwen er in te houden.
Nieuwe uitdaging
Intussen weet Bernanke ook dat 52% van de $1.400
miljard aan uitstaande leningen in de commerciële vastgoedsector
“onder water staat”, m.a.w. de hypotheek is hoger dan de
onderliggende vastgoedwaarde. Daar de meeste van dit soort
leningen ‘non recourse’ (zonder verhaalsrecht) zijn, is
het een kwestie van de sleutel aan de bank afgeven. Met name in
de staten Californië en Florida blijkt dit intussen met soms
gehalveerde marktwaarden schering en inslag te zijn. Een nieuwe
uitdaging met bekende gevolgen!
Weinig nieuwe “speeltjes”
Uncle Ben heeft echter
weinig andere “speeltjes” meer ter beschikking dan het opkopen
van (Commercial) Mortgage Backed Securities (half waardeloze
hypotheekproducten) en/of nieuwe staatsschuld. Weliswaar hebben
alle schuldovernames, bailouts, garanties en stimuleringen er
toe geleid dat er (nog) sprake is van enige zij het weer
afzwakkende groei. Anderzijds zal nieuwe economische groei
middels het verder openzetten van de geldkraan (quantative
easing) blijken even illusoir te zijn als de zon om de
aarde te zien draaien. Alleen heeft dat laatste eeuwen gekost
voordat men daar achter was. De nog steeds niet herstelde
kredietfunctie, de verder teruglopende vastgoedmarkt, hoge
werkloosheid, de financieel deplorabele staat van vele
individuele staten (uit wanhoop wordt getracht van de
pensioenfondsen te lenen) en ingezakte privévermogens hebben dat
intussen wel aangetoond.
Zware kritiek
Daar komt bij dat van onverwachte zijde n.l. van
de voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, de opperbevelhebber
rechtstreeks onder de president staande, zware kritiek op het
huidige beleid werd geleverd. Dit naar aanleiding van de
aangekondigde bezuinigingen op het terrein van de defensie. Hij
zei letterlijk dat de belastingbetaler in 2012 ongeveer $600
miljard aan rente (op basis van de huidige lage rentevoet!) moet
ophoesten, evenveel als het huidige jaarlijkse defensiebudget.
De staatsveiligheid zou hierdoor in gevaar komen omdat
geldverslindende buitenlandse militaire “avontuurtjes” aan
banden zullen moeten worden gelegd.
Tegelijkertijd dreigt Bernanke met zijn niet
aflatende monetaire politiek de risée van de ‘haute finance’ te
worden. Hij heeft echter het voordeel dat hij in Micky Mouse
land woont, waar de olifant met de grote snuit kennelijk nog wel
even op zich laat wachten.
Weinig hoop
Gezien de ‘zillion’ schuldenberg zal geen
enkele bankpresident ooit meer in staat zijn om bij
herfinanciering van de staatsschuld een hogere rente te kunnen
betalen op straffe van het huidige beetje groei de das om te
doen. Derhalve wordt de langere termijnschuld met korte leningen
gefinancierd. Je kan hopen dat de vastgoedmarkt als gevolg van
de lage rente ooit weer aantrekt. Dat zou nieuwe werkgelegenheid
scheppen en de consument voor ca. 2/3e onderdeel van
het Amerikaanse BBP, een zetje in de rug kunnen geven. Zolang
het kredietluik min of meer gesloten blijft dan wel dat de
hypotheekrente gezien het marktrisico te hoog blijft, is er
echter weinig positief perspectief.
Bedrijven kunnen intussen na opschoning van hun
bedrijfsvoering lean and mean zijn – minder kosten,
minder overhead etc. – maar verzekert ze vooralsnog niet van
meer omzet, tenzij het om export gaat. Het vliegwiel van het
krediet zal echter eerst weer moeten functioneren alvorens er
nieuwe productvraag ontstaat. Alleen hiermee kan de economie
echt op gang worden gebracht. Pacific Investment Management Co (PIMCO),
het grootste obligatiefonds ter wereld gelooft er niet in.
In een interview met de
Washington Post zei de CEO van dit fonds dat ‘bonds are
rallying globally as economists trim their forecasts’
(obligaties stijgen wereldwijd omdat economen hun
groeiverwachtingen neerwaarts bijstellen)
Kuddegedrag
Terugkerend naar de aanzwellende bond
bubble kan men vaststellen dat er opnieuw in hoge mate
sprake is van kuddegedrag, in wezen de baarmoeder aller
bubbles. Hieruit afleidend doemt dan opnieuw de vraag
wanneer iedereen weer door dezelfde deur naar buiten wil?
Daarover kun je kort of lang delibereren maar dat heeft alles te
maken met vertrouwen. Zolang de particulier, consument of
belegger niet in de gaten heeft dat de centrale banken bijna
wereldwijd druk doende zijn middels hun ongebreidelde geldpers
de koopkracht te ontkrachten, kan dit spelletje nog wel even
aanhouden. Maar men bedenke echter wel dat vertrouwen te paard
gaat!
Populaire handel dreigt nu eenmaal altijd te
bezwijken onder het gewicht van haar populariteit. Dat hadden we
met de voorgaande bubbles al gezien. Men hoopt dat deze
bond bubble niettemin stand houdt omdat een ontmanteling
van de huidige groteske schuldopeenhoping rampzalige gevolgen
heeft voor allen die met schuldpapier achterblijven. Maar
aangezien niemand dat wil zal er misschien nog een drukpers
moeten worden bijgekocht. Kwestie van tijd.
Monetaire economie zou bij wijze van spreken al
vanaf de lagere school gedoceerd moeten worden om te voorkomen
dat financiële beleidsmakers in de toekomst opnieuw tot dit
soort (Angelsaksische) lichtzinnigheid worden verlokt. Het is
overduidelijk dat de theorie van John Maynard Keynes (met
aanhanger Bernanke) naar het land der fabelen kan worden
verwezen.
Pensioen
Pensioenfondsmanagers zijn niet te benijden daar
deze allen zijn opgegroeid in de periode van een ongekende
na-oorlogse groei die voor de langere termijn nagenoeg
vanzelfsprekend leek.
Nu zal men die groei in de opkomende wereld
moeten zoeken die met grotere pieken en dalen gepaard gaat en
nog niet los staat van de economie in het Westen. Dit in
samenhang met de ultra lage rentes, de aanstaande vergrijzing en
de aangescherpte regeltjes zullen de pensioenfondsen met hun
balans aan bezittingen en verplichtingen regelmatig onder de
dekkingsgraad komen te liggen. Dat brengt onrust omdat de
pensioengerechtigde op termijn steeds minder uitgekeerd dreigt
te krijgen, zowel in hoogte als in koopkracht. Dat levert een
dubbel koopkrachtverlies op. Ter voorkoming van aantasting van
je levensstandaard is dit euvel tot speerpunt in mijn
Strategische Portefeuille (zie
www.robertbroncel.com) verheven. Voorbereid zijn op
koopkrachtverlies, zoals Congreslid Ron Paul dat in een recent
interview met Goldseek Radio nogmaals benadrukte, maakt je
straks niet afhankelijk van de geschilderde vooruitzichten. Na
het springen van de Bond Bubble is er geen enkel medicijn
meer voorhanden!
Robert Broncel
Copyright, 30 augustus
2010
|