|
|
|
|
|
Count Down
(22 juni 2011)
|
|
Zowel in de V.S. als binnen de EU liggen er thans
onmogelijke beslissingen in het verschiet. De hoedanigheid van
deze beslissingen is in feite al niet meer relevant. Politici en
centrale bankiers wringen zich nog wel in even onmogelijke
bochten om te redden wat er nog te redden valt, terwijl ‘the
point of no return’ reeds is gepasseerd.
Alsof je de paus hoort zeggen dat de
hemel niet heilig is, liet ‘Uncle’ Ben zich vorige week
ontvallen dat de ‘monetary policy cannot be a panacea’
(de monetaire politiek is geen wondermiddel). Met andere
woorden, toegeven dat zijn beleid op onderstaande punten domweg
heeft gefaald: |
|
-
de economische groei is ondanks een injectie van $2.300
miljard in 2 jaar zelfs terug
gevallen van 2,8% in 2010 naar 1,8% in het eerste kwartaal
2011
-
de banken zijn nauwelijks of niet tot kredietverstrekking te
bewegen
-
de vastgoedmarkt verkeert nog steeds “in de afdaling” (op
een landelijk gemiddelde thans van min 33% sinds 2006,
volgens de Case-Shiller Index)
-
de werkloosheid beweegt “officieel” boven de 9% en in
werkelijkheid boven de 16% (ShadowStats) onder een
nettoverlies van 7 miljoen banen sinds 2008
-
de inflatie ligt zogenaamd op 3,2% (jaarbasis) maar volgens
ShadowStats ligt deze tussen 7% en 8%, terwijl de deur voor
hyperinflatie is opengezet
-
de Fed is nu de grootste crediteur van de V.S., ruim twee
maal groter dan China dat al heeft gewezen op
catastrophic consequences’ (uitspraak van Public Bank of
China!)
-
terwijl de staatsschuld als gevolg van de oplopende tekorten
(federaal dit jaar op 10,7% exclusief de tekorten op
stedelijk, county- en statenterrein) in procenten van het
BBP volgens het IMF in 2016 zal oplopen naar 112% ofwel
wijst op insolventie
-
de verkwanseling van de dollar als reservevaluta
|
|
 |
|
|
|
 |
|
Berichten die in de richting van stagflatie
(economische stagnatie in combinatie met inflatie) wijzen.
Slogans als “Obama bakt er niets” en “riots are in the cards”
onder verwijzing naar plaatjes van de rellen in Griekenland,
doen inmiddels opgang.
Europa
In Europa is het beeld beslist niet
aanlokkelijker. Wat onze lieve Heer verhoede is dat het advies
van “onze” Nout het Euro Stabilisatiefonds (zo schijnt dat te
heten) met nog eens een slordige €750 miljard (mede door de
PIIGS gegarandeerd!) uit te bouwen, wordt opgevolgd. ‘This
stupidy MUST stop’. Door het Griekse probleem met meer schuld
“op te lossen” zoals dat op soortgelijke wijze met de ‘banks
too big fail’ gebeurde, wordt juist het bestaan van de munt
nog verder ondergraven! Nota bene precies datgene waartoe
“onze” centrale bankiers ter bescherming van onze koopkracht nu
net niet waren benoemd!
Bovendien heeft de ECB volgens een gepubliceerd rapport van de
hier te lande niet erg bekende maar niettemin gerenommeerde
Engelse denk-tank “Open Europe” al voor meer dan €400 miljard
aan problematische schulden op de balans staan. Dit is
tegen alle ECB-regels in als gevolg van politieke
druk vanuit Frankrijk, reden waarom Merkel boos was op
Sarkozy. Dat “vuiltje” diende afgelopen weekend te worden
weggewerkt.
|
|
 |
|
Met een leverage van bijna 25% (er hoeft
maar 4% niet meer afgelost te worden om onderuit te gaan) staat
de ECB er bijna even beroerd voor als Lehman met 30% leverage
in 2008. Als de helft van de Griekse schuld zou worden
afgestempeld, raakt de ECB al redelijk uit zicht en is het met
de euro gedaan. Een en ander zou reden zijn voor grote commotie.
Een ‘spillover’ naar de andere PIIGS met misschien zelfs
Frankrijk en België in het kielzorg zal bloot leggen met hoe
weinig ‘checks and balances’ het akkoord van Maastricht destijds
“met veel enthousiasme” in elkaar is geknutseld.
Maar ook Amerikaanse banken zitten met een aanzienlijke voorraad
aan allerlei Europees “rommelpapier” in hun maag. Voorts stond
er in de Wall Street Journal (altijd scheutiger met Europese
“schandaaltjes”), dat Moody’s heeft gedreigd met een
afwaardering van de kredietwaardigheid van drie grote Franse
banken: BNP Paribas, Crédit Agricole en Société Générale. Wie
volgt en ook Italië staat voor afwaardering op de nominatie.
Vreemd niettemin dat de rating bureaus nu intussen wel alert
zijn.
Vuur
Het IMF bij
monde van Jose Vinals bracht te berde dat ‘Washington and
European debt-ridden countries are playing with fire unless they
take immediate steps to reduce their budget deficits’. En
voorts: ‘we have now entered very clearly into a new phase,
which is I would say, the political phase of the crisis’.
Woorden die er bepaald niet om
liegen en voor een half verstaander al niet mis te verstaan
zijn. Van de Europese en Amerikaanse groeicijfers hoeven we
bovendien geen verwachtingen te koesteren ter zake van
aantrekkende werkgelegenheid en hogere lonen om zodoende de
geldpers een beetje met rust te kunnen laten.
|
|
Reële scenario’s
De financiële toekomst van de V.S.,
Europa en Japan hangt nog slechts aan een zijden draadje, want
wie wil nog langer in nagenoeg waardeloos staatspapier zitten
dan alleen de staatsbank zelf? Intussen is het voor beleggers
interessant na te gaan welke scenario’s zich vervolgens kunnen
ontplooien. Laten we eerst de euro bij de kop nemen. De implosie
hiervan kan al worden ingeleid na afwijzing van de door de
Griekse regering voorgestelde ongehoord zware
bezuinigingsmaatregelen in het parlement volgende week. Er zal
ongetwijfeld rekening worden gehouden met een mogelijke
volksopstand en een dreigende werkloosheid van ca. 20%! De
Griekse “tragedie” houdt de volgende ontwikkelingen in:
|
-
Griekenland gaat op de fles, stapt uit de euro en zal hoe
dan ook wonden moeten gaan likken; de Grieken zelf zijn niet
dom, halen intussen hun geld van de bank en gaan en masse
voor goud
-
de ‘center point’ van de schuldencrisis verplaatst zich naar
de overige zwakke broeders
-
“Maastricht” komt op z’n gat te liggen
-
de rest van Europa zal ook wonden moeten likken want
Griekenland in de uitverkoop leidt ongetwijfeld tot nog meer
spanningen
-
de essentie van de opzet van de euro (wegnemen van de Franse
angst voor een “wederopstanding” van een verenigd Duitsland
in 1990) komt eveneens onder zware druk te staan
-
Nederland zou met Duitsland en enkele andere relatief
“gezonde” landen onder aanzienlijk stringentere voorwaarden
een “neuro” kunnen starten
-
het ophogen van het schuldenplafond in de V.S. zal onder nog
grotere druk komen te staan
-
internationaal zal de in euro’s gestelde schuld in het
luchtledige komen te hangen met een zeer reële kans van een
‘bond’ explosie met sterk klimmende rentes
-
een double-dip recessie aan beide zijden van de
oceaan is dan een eufemisme
-
de beurzen zullen zich hieraan niet kunnen onttrekken
-
de dollar en euro houden op waardepapier te zijn (door
Chinees president Hu Jintao intussen bestempeld tot
“producten van het verleden”) met als gevolg een veel
grotere volatiliteit op de internationale financiële markten
totdat een nieuw ruilmiddel (goud, zilver eventueel in een
mandje gemengd met olie en/of andere grondstoffen) voor
enige rust zal zorgen
-
teneinde de hoog opgelopen schulden in edelmetaal c.q.
andere grondstoffen te kunnen “accommoderen” zal aan alle
tangible assets een heel ander koopkrachtplaatje komen
te hangen.
|
|
Als we uitgaan van een uitstelproces in Europa en het officieel
stoppen van quantitative easing in de V.S. per 30 juni
a.s. wat zijn dan de gevolgen? Waar de geldpers tot dusver de
economie op een zacht pitje wist te houden, lijkt het voor de
hand te liggen dat het stopzetten van de QE2 waarmee maandelijks
$75 miljard aan staatsleningen werd overgenomen leidt tot:
|
-
tijdelijke stijging van de dollar
-
tijdelijke daling van alle in dollars genoteerde
grondstoffen inclusief olie (belangrijk i.v.m. de
inflatiedreiging in de V.S.)
-
stijging van de rente
-
stevige beurscorrectie
-
afnemende economische bedrijvigheid
-
beleggers gaan over tot cash voor wat het dan nog waard is.
|
|
Ook dan ligt de tweede “dip” voor “het oprapen”,
een eventuele overeenstemming inzake ophoging van het
schuldplafond in de V.S. buiten beschouwing latend. Zonder
ophoging dreigt er een levensgrote default. maar die
dreigde al vanaf 2008
Geen uitweg meer
In Europa is met hulp aan Griekenland
het probleem niet opgelost zomin Q3 vermag om erger in de V.S.
te voorkomen. Volgens professor “Doem” Roubini zal de Fed nog
vóór het eind van dit jaar de geldpers weer “officieel”
aanslingeren. Krijgen we dan het omgekeerde scenario? Wel, in de
eerste plaats zal duidelijk worden dat de dollar als laatste
speelkaart volledig zal worden zoek gespeeld en crediteuren naar
hun dollarkoopkracht kunnen fluiten. Dat impliceert tevens de
ineenstorting van de Treasuries en tegelijk een stevige
rentestijging.
Voorts zal de beurs met Q3 vermoedelijk wel weer wat opveren
maar niet meer de huidige niveaus weten te bereiken. Dat geldt
niet voor de commodities met edelmetaal voorop die dan meer en
meer de mondiale monetaire rol gaan opeisen. Tegelijkertijd
zullen de V.S., Europa en Japan dank zij de opgebouwde
“schuldcomplexen” in een economisch/politieke bijrol worden
gedrongen. De totale schuld in de V.S. ligt thans op bijna vier
maal het BBP, vooropgesteld dat de rente op stand “nul” blijft
staan. Ruim 60% van de uitstaande Amerikaanse schuld dient
binnen vier jaar geherfinancierd c.q. afgelost te zijn. In dit
bestek is geen rekening gehouden met de oplopende budgettaire
tekorten. Voor Europa valt deze optelsom nog niet te berekenen,
mede hangende de ontwikkelingen binnen de PIIGS met België en
Frankrijk op de wip zal dit een even weinig verheffend beeld
laten zien.
Intussen gaan er allerlei geruchten dat de QE3
kaart al is getrokken en op een andere manier zal worden
afgespeeld dan de voorgaande QE’s (een verslaafde krijg je
immers moeilijk meer op eigen benen) zoals het opgelegd
onderbrengen van nieuw staatspapier bij professionele partijen
als verzekeraars en pensioenfondsen. Daar kan ook nog wel wat
“rommel” bij.
Heftige volatiliteit in het
verschiet
Bij dit alles dient tevens rekening te worden
gehouden met heftige schommelingen op diverse markten die vooral
zullen worden veroorzaakt door zgn. high frequency trades van de
grote handelshuizen, waarmee duizenden zgn. short bet
transacties binnen enkele seconden kunnen worden uitgevoerd met
onbegrijpelijke uitslagen tot gevolg. Naarmate de software op
dit terrein verbetert, zullen steeds agressievere strategieën
worden toegepast. Dit heeft niets meer te maken met de wet van
vraag en aanbod maar rust uitsluitend op ultrakort handelen van
op seconden verkregen voorkennis van ingebrachte beursorders.
Een “fout” voorproefje hiervan zagen we een jaar geleden toen
New York op één dag “zo maar” 8% daalde. Zolang er met andermans
geld wordt gewerkt is het risico natuurlijk “nul”! Ook op de New
Yorkse COMEX ging het als gevolg van dit frauduleuze handelen al
een keer fout met olie.
Ondanks alle “prettige” vooruitzichten verandert de macro
picture niet:
|
-
de bevolkingsexplosie vordert gestaag met nu ruim 70 miljoen
per jaar
-
de snelle groei van de middenklasse in Azië en in sommige
landen in Zuid-Amerika
-
de verder toenemende schaarste aan natuurlijke hulpbronnen
(water, voedsel, energie, (edel)metalen etc.)
-
de geleidelijke maar onvermijdelijke shift van
“fossiel” naar “groen”
-
de onvermijdelijke shift van “papier” naar hard assets
– dat kan “hard” gaan (!)
-
de vergrijzing in het Westen en Japan die de schuldenpositie
bemoeilijkt
-
een versneld optredende daling van de koopkracht door hogere
lasten en inflatie.
|
|
Door optimaal te anticiperen op bovengeschetste
ontwikkelingen kan de count down rustig worden afgewacht.
Alleen de timing van de ontwikkelingen vormt de enige onbekende
schakel. Daling van de S&P beneden het niveau van 1250 punten
zou een vingerwijzing kunnen zijn. |
|
 |
|
In tegenstelling tot de lancering van QE1 en 2 zal bij 3 geen
sprake meer zijn van een “wederopstanding” van de beurs. Op
onderstaande chart is goed te zien wanneer QE1 ophield en QE2
werd gelanceerd.
|
|
 |
|
Robert Broncel (met kopie aan bankpresident Nout
Wellink)
Copyright, 22 juni 2011 |
|
|
|
|
|
|
|
|
