Header

Columns 2017

2016

2015 2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

DE GAME CHANGER II
(2 november 2017)

Aan de hand van de voortgaande monetair/financieel/economische alsook de geopolitieke ontwikkelingen valt niet te ontkennen dat de invloed van de V.S. steeds meer onder druk is komen te staan. Of  Trump dat met zijn uitspraak ‘America first’ ook zo bedoeld had, is evenwel zeer twijfelachtig.
 

Met de geclaimde overwinning op de nazi’s, resp. de Japanners in 1945 alsmede de Phyrrus overwinning in Korea begin jaren ’50, het openbreken van Bretton Woods (loskoppeling dollar/goud) in 1971 alsmede het min of meer afdwingen van de petrodollar (olie voor dollars) in 1974 heeft de suprematie van de V.S. jarenlang bijna ongekende grenzen gekend.

De rol van de dollar als mondiale reservevaluta bleek de dominante factor binnen deze suprematie te zijn. Behalve goud (het echte geld) is het nooit één valuta gelukt een dergelijke rol op wereldschaal te spelen. Om handel te kunnen drijven, diende elk land zonder uitzondering voor elke transactie de beschikking over dollars te hebben. De landen met een overtollige voorraad aan dollars zoals de olieproducenten en later Japan, gevolgd door China en andere  landen met goedkope arbeid konden hun dollars weer stallen in Amerikaans staatspapier, waarmee de Amerikaanse schuld kon worden gefinancierd.
 

Met het onbeperkt digitaal bijdrukken van fiatgeld verkreeg de V.S. overal toegang en kon vrijelijk in de hele wereld shoppen, zoals onze kooplieden dat in de Gouden Eeuw met goud ook deden. Vooral de ontwikkelingslanden profiteerden enorm van deze aankoopdrift, terwijl anderzijds de landen die onder het Amerikaanse atoomschild vielen waaronder Japan, Saoedi-Arabië en de Europese landen er evenmin moeite mee hadden. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1990 raakte de daarop ontstane Russische Federatie steeds meer geïsoleerd. Dit  na te zijn gefrustreerd vanwege het niet nakomen van mondelinge afspraken tussen toenmalig partijsecretaris Gorbatsjov en president Reagan ter zake van de toekomstige invloedssfeer binnen Oost-Europa. Als China’s grootste olie-, gas- en wapenleverancier lag vervolgens een verdere (nieuwe) toenadering tussen Rusland en China voor de hand.
 

Met de opkomst van China sinds 1989 en de consolidatie van de Russische Federatie in 1991 begon zich weliswaar een tegenhanger te formeren, waarmee echter aanvankelijk nog weinig rekening hoefde te worden gehouden. Als gevolg van de supersnelle economische ontwikkelingen in China, waarbij nu meer dan een derde van de bevolking met totaal 1,3 miljard tot de middenklasse is gaan behoren is er intussen op nagenoeg alle terreinen w.o. economie, wetenschap, onderwijs, defensie en ruimtevaart een flinke gelijkwaardigheid aan het ontstaan.
  

In deze vaart der volkeren tekenden zich intussen ook andere indrukwekkende ontwikkelingen af waaronder de uitbouw van de nieuwe Zijderoute die straks wellicht in Rotterdam eindigt. Tegenhangers van het IMF en de Wereldbank als de Shanghai Cooperation Organization (SCO) en de Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB) werden daartoe opgezet. Naast de verdere ontwikkeling van Eurazië zal uiteraard ook de Chinese munt een steeds grotere internationale rol krijgen. De aanzet tot de petroyuan vormt daarvan onderdeel die tevens zal leiden tot de beheersing van de internationale grondstoffen- en edelmetaalmarkt. Het bezoek van koning Salman aan China in maart j.l. was de eerste officiële Saoedische visite ooit.

De toenemende Russisch/Chinese invloed in het Midden-Oosten in landen als Syrië, Libanon, Turkije, Irak, Iran past niet alleen binnen het grote plan van groeiende mondiale invloed maar dient tevens om de rol van Saoedi-Arabië te neutraliseren. Twee omstandigheden spelen daarin een belangrijke rol: de relatie van dat land met de V.S. die echter met Obama en Trump tanende is en voorts het feit dat China de grootste olie afnemer is en daarmee een wapen in handen heeft om de petrodollar op goed moment te vervangen door de petroyuan.
 

Samengevat zou je kunnen zeggen dat er een eind lijkt te komen aan de naoorlogse periode van ongebreidelde imperialistische invloed gebaseerd op de intrinsieke ‘bond’ tussen de dollar, olie en de daaruit voortgevloeide prominente wereldwijde militaire aanwezigheid. Dat alles in feite met “gratis” geld gefinancierd, een flinke doorn in het oog van Beijing.

De dominante positie van de dollar met ruim 40% binnen het SDR mandje van het IMF lijkt nog onaantastbaar. Met een positie van 10% steekt China als goede tweede economie ter wereld nog schril af, ook tegen de euro met 31%. China heeft zich hierin vooralsnog geschikt. Waarom? Vermoedelijk vanwege de export die nog steeds een te belangrijke rol speelt. Niettemin is men er zich in dat land van bewust hoezeer de V.S. met het ongebreideld bijdrukken van dollars een ongeëvenaard strategisch marktvoordeel heeft verworven dat alleen met de “institutie” van de petroyuan kan worden geneutraliseerd.
 

De aangekondigde goudkoppeling zal voor de meeste grondstoffenlanden direct aansporing zijn het Chinese voetspoor te volgen. De overige landen zullen ongetwijfeld eveneens volgen.
 

De rol van de dollar met de astronomische publieke schuld van ruim $21 biljoen (12 nullen) en een ongelimiteerd instrumentarium aan derivaten resulterend in een sterk destabiliserend karakter voor de wereldeconomie zou daarmee ‘extinct’ worden.  
 

De V.S. verkeert hiermee nochtans in de buitensporig prettige positie om eenvoudig ‘I Owe You’s (IOU’s) te kunnen drukken, dus zonder enige gouddekking in ruil voor reële goederen. Met  deze uitzonderingspositie kan er nog steeds op kosten van de rest van de wereld worden geopereerd. Maar inmiddels worden er tikken aan deze koopkrachtverkrachting uitgedeeld.
 

De eerste tik ontving de V.S. van Iran dat de olieboycot wist te ontwijken door yuan de accepteren. De tweede tik voert terug naar de Russische olie- en gasleveringen aan China die intussen in yuan worden afgerekend. De derde tik is afkomstig van de aanleg van de Zijderoute die straks geheel Eurazië onder één kolossaal economisch dak zal brengen met een dominante rol voor China, Rusland en Iran. De vierde tik is ook afkomstig van Rusland dat  intussen in rap tempo bezig is zich te ontdoen van alle in dollars genoteerde papiersoorten, waarbij de dollar in geen enkele haven meer is toegestaan(!).
 

Hoe dan ook, het de-dollariseren van de wereldeconomie is voor Beijing, Moskou en Teheran een belangrijke strategische prioriteit geworden. Immers, hiermee wordt het Amerikaanse ongelimiteerde uitgaven- en schuldpatroon rechtstreeks in de wielen gereden en wordt er tevens een lid gezet op de Amerikaanse geopolitieke expansiedrift. Onderdeel van dit proces vormt ook de niet aflatende goud”sprokkel” door China en Rusland.
 

Het Internationale Monetaire Fonds (IMF) volgt deze ontwikkelingen met lede ogen en trekt ook op een ander punt aan de bel. In haar jongste Global Financial Crash Scenario wordt gewaarschuwd voor een plotselinge bijstelling van de risicoperceptie (zie de extreem lage volatiliteit beneden) die zo maar kan leiden tot een sterke wereldwijde beursval. Al sinds 2009 wordt de beurs fors gevoed mede als gevolg van goedkoop geleend geld (leverage), waaraan zelfs institutionele beleggers als pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen zich schuldig maken. Bovendien heeft een bull market nog nooit zo lang stand gehouden!

Buiten het verbaal “bijsturen” en/of het opnieuw opkopen van schuldpapier door de centrale bank (Fed) is er verder geen ruimte meer om met de rente “te spelen”, niet naar boven en niet naar beneden. In beide gevallen zullen de gevolgen aanmerkelijk desastreuzer en onoverzichtelijker zijn dan na 2008. Kortom, van een systeemherstel zal  nooit meer sprake kunnen zijn.
 

De culminatie van monetaire beleidsfouten door de Fed zal stellig resulteren in een formidabele kredietcrisis die het einde van de huidige kredietcyclus zal markeren. De timing hiervan hangt niet alleen af van de Fed’s acties maar kan evengoed van buitenaf komen. De gevolgen van deze crisis zullen opnieuw wereldwijd worden gevoeld, waarbij vooral de consument en de spaarder als gevolg van koopkrachtverlies het grootste slachtoffer zullen blijken te zijn. De rol van de (centrale) banken is definitief uitgespeeld en internationale portfolio managers zullen naar andere dan dollar- en wellicht ook euro ‘exposures’ dienen uit te kijken. De Amerikaanse en wellicht aanvankelijk ook de Europese economieën zullen op zichzelf zijn aangewezen en het bedrijfsleven zal zich vooral moeten bedienen van eigen ‘funding resources’ zoals ‘private equity’ en ‘venture capital’. 
 

Centraal komt het koopkrachtniveau te staan. Aanvankelijk zal er weinig geloof worden gehecht aan macrocijfers als het Bruto Binnenlands Product (BBP), de inflatie of consumptiecijfers tenzij geproduceerd door instituten als ShadowStats of de Chapwood Index in de V.S. die beide over de laatste 5 jaar uitgaan van een gemiddelde inflatie van ca. 8%  terwijl de Fed zogenaamd nog niet eens op de doelstelling van 2% zit. Maar eigenlijk al sinds de jaren ’80 is er van officiële zijde altijd een te laag cijfer gehanteerd, er op neerkomend dat de consument de facto meer koopkracht kwijt was. Alleen door flink bij te lenen zonder veel meer te verdienen wist men z’n lifestyle nog enigszins in stand te houden. Intussen heeft dit er in geresulteerd dat Joe 6-pack dik in de schulden steekt.
 

Volgens Chapwood lag de prijsinflatie over de afgelopen 5 jaar zelfs dichter bij 10%, hetgeen impliceert dat de koopkracht sinds 2012 met ruim 40% is gedaald, terwijl de loonstijging niet meer dan 7% bedroeg en het consumentenkrediet met ruim 32% is gestegen. De werkloosheid blijkt veel groter dan het officiële cijfer van rond 4% aangeeft. Immers, het bedrijfsleven investeert meer in productietechnologie w.o. robotics (met een stijging van 32% in het afgelopen jaar).

Intussen hoeft van Trumps belastingplannen om de economie te stimuleren niet zoveel verwacht te worden zo lang daartegenover niet soortgelijke bezuinigingsplannen staan. Immers, de staatsschuld hangt als een zwaard van Damocles boven de Amerikaanse economie!
   

Op grond van wat de dollar thans “boven het hoofd hangt”, zal deze vooral om drie redenen  verzwakken, terwijl de bond yields zullen stijgen:

  1. afhankelijk van de snelheid waarmee de yuan terrein wint en de dollar het pad van de ‘redundancy’ opgaat.

  2. voorts vanwege een separaat probleem binnen de obligatiemarkt betreffende het aandeel Amerikaanse staatsschuld dat zich in buitenlandse handen bevindt; volgens het laatst gepubliceerde overzicht van de Fed zou het gaan om ruim $17 biljoen tegen “nog slechts” $9,6 biljoen in 2009.

  3. waar het buitenlands aandeel in de Amerikaanse staatsschuld wordt afgebouwd zal de regering op zoek moeten gaan naar additionele ‘funding’ om de staatsuitgaven en de belastingverlagingen te kunnen financieren.

Geen best vooruitzicht – stagnatie (!) terwijl bovendien zal blijken dat de Fed de regie meer dan kwijt is of zoals de uitdrukking in de V.S. nu al luidt: ‘the debt trap snaps!’
 

Robert Broncel  

 

Copyright, 2 november 2017

 

 

<< vorige

volgende >>

 

 
 

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2016 © Robert Broncel