|
|
|
|
|
ANDERE TIJDEN (V)
(15 mei 2018) |
|
Trump
heeft opnieuw een teerling geworpen. De deal met Iran is
op sterven na dood. Je kunt hem in elk geval niet verwijten z’n
verkiezingsbeloftes niet na te komen. Buiten het ingezette
handelsprotectionisme met name richting China dient de wereld
rekening te houden met nieuwe spanningen op meerdere terreinen.
Nu de handel
met en de olie export vanuit Iran sterk zal worden bemoeilijkt,
lag het voor de hand dat de olieprijs verder richting $80 per
vat is opgelopen, dus “tappen uit ander vaatje”. Rond de
jaarwisseling van 2015/16 was de prijs tot onder $30 gedaald en
was er in geen velden of wegen inflatie te verkennen.
|
|
 |
|
Een stijgende
olieprijs leidt onvermijdelijk tot een hoger prijsniveau. Het
was bijgevolg niet verbazingwekkend dat Goldman Sachs vorige
week een communiqué uitbracht onder de titel ‘Our clients fear
the current economic expansion will soon end’met een plausibele
reden daar een stijgende olieprijs invloed heeft op nagenoeg
alle sectoren van de (wereld)economie (zie onderstaande exhibit).
De transportsector te land, ter zee en in de lucht heeft daar
het meest mee te maken en zal de hogere brandstofprijs als
eerste doorgeven, te beginnen aan de pomp. |
|
 |
|
De vraag rijst
nu of en zo ja wanneer de Fed met hoeveel procentpunten de rente
zal gaan verhogen om de dreigende inflatie het hoofd te bieden.
Niettegenstaande de vrij sterke eerste kwartaalcijfers was
Goldman’s economische team niet in staat het vertrouwen nieuw
leven in te blazen. De Global Economic Momentum Indicator, een
soort proxy voor het mondiale BBP, kwam niet verder dan de
0-lijn. Een groeiende economie is nu eenmaal noodzakelijk om nog
enigszins tred te houden met de uitstaande uit de hand gelopen
en lopende schuld. |
|
 |
|
Goldman bracht
dit bericht uit nog voordat Trump Iran opnieuw “in de ban” had
gedaan.
Een en ander
werd bevestigd door John Mauldin van
www.MauldinEconomics.com
die aangaf dat de economische groei zowel in de V.S. als in
andere grote economieën aan het vertragen is zoals blijkt uit
onderstaande grafiek. |
|
 |
|
Complicerende
factor voor de zoveelste keer is de beruchte en geduchte debt
gap waaraan al lang een hogere rente had dienen “te
prijken”. Inflatie blijkt weliswaar een ietwat lagging
indicator te zijn maar veel meer uitstel dan tot de zomer
zal de Fed wellicht niet hebben. |
|
 |
|
Leuk
uitzicht(!) maar vooruitzicht?! Wat is Powell’s plan? Conform
zijn eerdere uitspraken zal hij gehouden zijn om in de
eerstkomende kwartalen opnieuw een renteverhoging door te
voeren. Maar gegeven het huidige Umfeld van marktfactoren kan
dat al snel leiden tot een overshoot resulterend in
stagflatie: stagnerende economie als gevolg van een stijgende
rente in combinatie met inflatie. Dat is het aller belabberdste
scenario in het bijzonder binnen de huidige context van
omstandigheden waaraan moeilijk te ontsnappen valt. De combi op
een rijtje: belastingverlagingen, infrastructuurplannen,
opschroeving van het defensiebudget, protectionisme enerzijds en
anderzijds de gigantisch hoge schulden tegen zeer lage rentes.
|
|
 |
|
Powell wist
waaraan hij begon en hij zal zich realiseren thans voor een
duivels dilemma te staan. Voeg daarbij de afgenomen animo om nog
langer de sterk groeiende Amerikaanse staatsschuld te blijven
financieren (China) dan zal er voor de Fed weer weinig anders
opzitten dan de nieuwe schuld voortvloeiend uit de
begrotingstekorten opnieuw op haar balans te plaatsen. Deze had
al een ongeëvenaard hoog niveau bereikt. Met een staatsschuld
van ruim $21 biljoen die elk jaar gemiddeld met ruim $1,5
biljoen oploopt, kun je slechts bidden dat de rente op de
huidige lage stand gehandhaafd kan blijven! Op die manier wordt
het touw om de nek van de Fed steeds verder aangespannen! Powell
kan zich nauwelijks nog voorstellen dat het 200 jaar (inclusief
de Burgerpoorlog, WO I en WO II en de Vietnamoorlog) vergde
voordat de staatsschuld in 1981 tot $1 biljoen en sindsdien met
ruim $20 biljoen(!).
Als gevolg van
de recent toegenomen politieke spanningen trok de dollar weer
aan in plaats van juist een lager patroon in te zetten (wens
Witte Huis). Hiervoor blijken de veelal in US dollars lenende
opkomende landen het meest gevoelig te zijn. Bovendien als de
dollarrente verder wordt verhoogd, komen deze landen onder een
dubbele druk te staan. Geen wonder dat de Bank of International
Settlements (BIS) te Basel opnieuw een waarschuwing deed uitgaan
ter zake van het toenemend risico van een systeemcrisis. Wanneer
hadden we dat ook al weer eerder gezien?
Intussen staat
de 10 jaar Treasury yield ruim boven 3%, gekenschetst als een
kritisch niveau dat door de beurs vooralsnog grotendeels voor
kennisgeving werd aangenomen.
Tot dusver
zijn de centrale banken met hun ongehoord “ruime” (valse
munterij!) beleid in staat geweest een nieuwe kredietcrisis af
te wenden. De verwachte inflatie bleef uit en zo kon langdurig
een ‘kicking the can down the road’ beleid worden gevoerd. De
debt binge in de vorm van de mondiale schuld piramide kon
aldus worden voortgezet. Vanaf het jaar 2008 steeg de mondiale
schuldgroei tot 245% van het mondiale BBP! Wie ligt hiervan
wakker en realiseert zich dat we meer dan ooit in een stadium
van “geleende” welvaart leven?
Wat te doen
als de inflatie verder oploopt? Aan de hand van de oplopende CRB
(Commodity Research Bureau) index blijken de commodities in het
afgelopen jaar gemiddeld met 16% te zijn gestegen. De olieprijs
zelfs met ruim 40%. |
|
 |
|
De Gold Gold
Council bestaande uit een “kongsi” van de belangrijkste
goudproducenten adviseerde in haar jongste Market Insight
bericht van 10 dezer de belangrijkste valuta’s te hedgen in
goud. Dat is uiteraard prediken voor eigen parochie maar
niettemin een verstandige uitspraak. In april j.l. liet
Republikeins congreslid Alex Mooney al weten dat de dollar
opnieuw aan het goud gekoppeld dient te worden nu de koopkracht
ervan zo zwaar is uitgehold en door inflatie nog verder dreigt
te worden uitgewoond. Hij herinnerde er fijntjes aan dat de
dollar sinds de oprichting van de Fed in 1913 met ca. 96% in
koopkracht is gedaald. Vóór die tijd was er sprake van een
betrouwbare munt en een groeicijfer van gemiddeld 4% ’s jaars.
Probleem is echter hoeveel goud de V.S. thans nog ter
beschikking heeft om tot een adequate dekking van zeg 35% à 40%
van de totaal uitstaande overheidsschuld over te kunnen gaan.
Verder zijn er vraagtekens betreffende de zuiverheid van het
goudgehalte bij de omsmelting na confiscatie in 1933.
Mooney deed
deze uitspraak in het bijzonder omdat hij twijfelt aan de
“blijvende” rol van de dollar als reservevaluta, juist nu China
middels de gelanceerde petro-yuan aan de poten van de stoel van
de dollar begint te knagen. Met 8 miljoen vaten per dag is China
de grootste olie- importeur ter wereld en dat geeft aanzienlijke
leverage om de rol van de dollar te ondermijnen. Indien
alle olieproducenten olie tegen yuan zouden accepteren, is het
hek voor de dollar van de dam te meer daar het voor de hand ligt
dat ook andere commodities de gang richting de yuan zullen
volgen.
China is
bovendien de grootste goudproducent ter wereld met intussen
wellicht de grootste goudreserve. In officiële cijfers komt de
reserve nog niet tot 2.000 ton terwijl er jaarlijks al bijna 400
ton wordt geproduceerd (met 0 export!) en er over de import
onvoldoende officiële informatie naar buiten komt. China heeft
in dit opzicht een vette speelkaart jegens de V.S. in handen.
Het is dus maar zeer de vraag of China veel zal inschikken op
Trump’s eis om het handelsoverschot met $200 miljard af te
bouwen. Bovendien is dit een dubbelzijdig snijdend zwaard daar
er in dat geval minder dollars in het internationale circuit
terecht komen op grond waarvan de vraag naar dollars
overeenkomstig zal afnemen, de ruilvoet daalt, de import duurder
wordt en het handelstekort weer oploopt. Deze ontwikkeling zal
tevens van invloed zijn op de groei van het begrotingstekort.
Juist die toevloed van dollars in het internationale monetaire
circuit droeg bij tot de doorlopende tekorten alsook het
goedkoop lenen.
In de
beschouwingen van de Committee for a Responsible Federal Budget
op basis van de cijfers van het Congressional Budget Office (CBO)
zijn de gevolgen van Trump’s harde handelsprotectionisme nog
niet meegenomen. Dat die ontwikkeling (schuldquote dit jaar op
105% van BBP) al niet rooskleurig is, blijkt uit de
verwachtingen als weergegeven in onderstaande chart. Op deze
wijze schiet de schuld door naar $30 biljoen in 2025, exclusief
eventuele renteverhogingen! |
|
 |
|
De spanningen
rond de continuïteit van de dollar als mondiale reservevaluta
zullen in de toekomst verder toenemen, ook ter zake van het IMF
“mandje” waarin de yuan thans nog een ondergeschikte rol speelt.
Naarmate dit proces voortschrijdt, zal de vertaling hiervan zich
ook manifesteren in de goudprijs. Immers, de introductie van de
oil-for-yuan futures contract creëert de gelegenheid om de
verkoop van olie voor yuan te ‘matchen’ met de vraag naar
‘deliverable gold futues’ vanuit Hong Kong en Dubai. Dit heeft
weer tot gevolg dat de vraag naar goud door centrale banken
verder zal toenemen.
In zijn
jongste inaugurele rede voor het Russische parlement zei
president Poetin o.m. dat “de gehele wereld aankijkt tegen het
gevaarlijke dollarmonopolie”. Hij wees daarbij op de noodzaak
tot Rusland’s soevereiniteit en onafhankelijkheid van het
petrodollar systeem dat tevens dient tot het instellen van
economische sancties. Dit is ook de doorn in het oog van China.
|
|
 |
|
Een andere
zinsnede uit zijn rede was: “we hebben ons veel te naïef
opgesteld maar nu wordt duidelijk dat de regels van de WTO
(Wereldhandelsorganisatie) te vaak terzijde worden geschoven”.
Verder was hij van mening dat er een eind moest komen aan de rol
van de dollar als ‘contract currency’ in het mondiale
hydrocarbon handelssysteem. Hij had evengoed kunnen zeggen dat
dit in feite voor alle commodities zou moeten gelden.. Tenslotte
meldde hij zonder schroom dat Rusland nu bijna 1.900 ton goud (ca.
3 maal de voorraad van ons land) heeft vergaard en daarmee
onverkort zal blijven blijven doorgaan.
Wel, alles
bijeen genomen benadrukt dit nog eens dat ons hoe dan ook
“andere tijden” te wachten staan.
Robert Broncel
Copyright,
15 mei 2018
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
