|
|
|
|
|
ANDERE TIJDEN XXX
(25 mei 2020) |
|
Door na de
crisis in 2008/9 verzaakt te hebben de ontstane schuldenhoogte
te saneren en nadien verder uit de hand te laten lopen, blijkt
er thans “met behulp van” corona geen kruid meer tegen
opgewassen te zijn. Daarmee hebben de centrale bankiers zich
volledig in het pak genaaid en is er geen weg meer terug, met
achterlating van de totale ontwrichting van het mondiale
monetaire systeem, het draaipunt van deze column!
Dat daarmee
straks de allerduurste sigaar uit eigen doos wordt
gepresenteerd, wordt er niet bij verteld. Wel is bereikt dat
deze “sigaar” vooralsnog naar buiten toe nagenoeg onzichtbaar is
gebleven. Zolang het daarbij blijft, zul je weinig blaffende
honden horen!
De rol van
goud
Onze politieke
beleidsmakers staan eveneens met de rug tegen de muur en moeten
bijgevolg diep in de buidel tasten. Nood breekt wet, pas
achteraf zal blijken dat het middel erger was dan de kwaal. Uit
het verleden weten we dat met het wagenwijd openzetten van de
geldkraan de weg open staat voor een implosie van het monetaire
systeem. Hieruit blijkt niets geleerd te zijn. Het boom bust
scenario is bijgevolg van alle tijden! Dat scenario valt het
beste af te lezen uit de monetaire barometerstand van het goud,
de enige omnipermanente “reële” valuta.
Na een sterke stijging als gevolg van de crisis in 2008/9 diende
“dit goedje” vanaf september 2011 middels
backwardation (termijnprijs lager dan dagprijs) op de COMEX
futures beurs in New York coûte que coûte onder controle
te worden gebracht. Dat is tot dusver in “alle rust” middels de
daartoe in het leven geroepen bullion banks vrij aardig
gelukt. De goudprijs daalde in 2016
kortelings zelfs beneden $1.100 en niemand gaf er meer een fluit
voor. Sterker, er liepen zelfs voorspellingen tot beneden $600,
over sentiment gesproken! |
|
 |
|
Nadat de
centrale banken in het Westen de geldkraan steeds verder hadden
opengezet en ook de geopolitieke spanningen begonnen op te lopen
(handelsoorlog tussen de V.S. en China), lieten deze instituten
zich meer en meer aan de koopzijde zien. Als gevolg daarvan
steeg uiteraard de vraag naar fysieke uitlevering op de COMEX
allengs en kwam backwardation steeds meer onder druk te
staan, zodat er van de zijde van de bullion banks veel
geld bij moest. |
|
 |
|
Of er nu
definitief sprake is van een trendbreuk valt nog te bezien daar
uiteraard geen middel onbeproefd zal blijven om “deze koe zo
lang mogelijk bij de gouden horens vast te kunnen houden”. Zo
kan worden gedacht aan omzichtige hulp van de Federal Reserve
aan de bullion banks (‘da boyz’) om het “COMEX pokerspel”
gaande te houden. Blijkens de boven-staande
chart lukte dit tot dusver slechts met horten en stoten.
Desondanks blijft er sprake van een opgaande trend en zijn we
nog “maar” een goeie 10% van het hoogtepunt in 2011 verwijderd. |
|
 |
|
Zilver,
poor man’s gold, is daarentegen veel minder goed uit
de voeten gekomen vanwege de gemakkelijker uit te voeren
dressings op de COMEX vanwege het veel geringere
kapitaalbeslag. De scheefgroei is intussen zodanig uit z’n
voegen komen te hangen dat de gemiddelde historische
waardeverhouding met goud van 16 op 1 thans op de recordhoogte
van 100 op 1 staat. Dat is nog maar tweemaal eerder gebeurd, te
weten tijdens het interbellum in de jaren ’30 en tijdens de
eerste Golfoorlog in 1990. Zilver is bijgevolg
extreem goedkoop maar als gevolg van de gestegen
marktvraag slechts mondjesmaat beschikbaar.
De rol van
de centrale banken
Nu de centrale
banken als gevolg van de nagenoeg permanente openstelling van de
geldkraan (QE) in combinatie met de renteafbouw steeds meer als
buyer of last resort moeten optreden, is er geen
alternatief anders dan de “vestzak broekzak”
methode. Er is al geopperd om straks alle staatsschuld in
een eeuwigdurende renteloze lening om te zetten, met een mooi
strikje er omheen als “erflating” aan het nageslacht. Hoe
eenvoudig kan het niet zijn? Alleen een land als China met nog
wat van “deze handel” in de achterzak zal hiermee geen genoegen
nemen en daarmee zou een wissel worden getrokken op die
vooralsnog onaantastbare rol van de dollar. De geluiden
hieromtrent in de Aziatische wereld zijn al geruime tijd
hoorbaar.
Ruim 40% van
alle schuld is uitgegeven in US dollars. De Bank of
International Settlements (BIS) in Basel taxeerde dat meer dan
$13 biljoen (12 nullen) zich in handen van buitenlandse banken
bevindt of een equivalent van ca. 60% van het Amerikaanse BBP.
Dit gevoegd bij een liquiditeitstekort van $3,3 biljoen dat door
turbo printer Powell bijgedrukt zal moeten worden, maakt het
beeld er niet eenvoudiger op. Whatever it takes! |
|
 |
|
Uit het
verleden van het functioneren van de centrale bank valt af te
leiden dat deze altijd aan de wortel heeft gestaan van het
beladen boom bust scenario. De reden: in plaats van te
waken voor koopkrachtstabiliteit werd deze juist “uitgewoond”.
Het verraderlijke daarbij is dat de centrale bank als een
onafhankelijk instituut werd neergezet maar in wezen een
servituut van de centrale overheid blijkt te zijn. Met dit
“bedieningspaneel” was het mogelijk de uitgaven van de staat te
laten stijgen en te “accommoderen” in de staatsschuld op de
balans van de centrale bank.
Met een zekere
schuldgrens valt immers te leven, zoals deze bijvoorbeeld binnen
de Europese Unie op maximaal 60% van het BBP staat gefixeerd.
Bij overschrijding hiervan staan er sancties uit die evenwel
nooit “hard” zijn afgedwongen, terwijl het renterisico door de
ECB middels opkoop van het bewuste staatspapier werd afgekocht.
Als gevolg van “de stabiliteit” van de euro bleef de
omloopsnelheid van de euro alsnog relatief laag, zomede
de inflatie.
De voorbeelden
uit het recente verleden liggen niettemin voor het oprapen zoals
het Derde Duitse Rijk in de jaren ’20, De Sovjet-Unie na WOII,
Zimbabwe alsook Argentinië en Venezuela anno nu. De “prettige”
wetenschap nu is dat de centrale bank als redder in nood alsnog
kan blijven functioneren door de staatsschuld over te nemen,
waarmee het probleem “opgelost” lijkt. Omkijkend bleek dit
beleid echter als een boemerang op de economie te hebben
gewerkt. |
|
 |
|
Het was
Wladimir Lenin die al een eeuw geleden vraagtekens achter de
inrichting van het kapitalistisch systeem plaatste maar hij kon
de vinger er nog niet achter krijgen. Zijn opvolger Stalin wilde
“haring of kuit” en ontbood Nicolai Kondratieff, de
belangrijkste econoom in die tijd, om uitsluitsel te komen
geven. Hij kwam niet verder dan een schets van de cyclus te
laten zien, nu bekend als de Kondratieff lange golfbeweging die
het algemene prijspeil weergaf en dat kostte hem bij
aanschouwing door Stalin de kop.
Het waren
uiteindelijk de Oostenrijkse econoom Joseph Schumpeter, gevolgd
door pionier van de Oostenrijkse School Carl Menger en later
Ludwig von Mises die Kondratieff’s visie verder hebben
uitgebouwd. Zouden ze thans na een eeuw nog hebben geleefd dan
zouden ze hun gedachtegang nagenoeg bewaarheid hebben kunnen
zien. Wat ze niet konden voorzien is dat het kapitalistisch
systeem “een veelkoppig monster” bleek te zijn en zich altijd
weer wist op te richten. Dat zal vermoedelijk ook nu weer
gebeuren, maar tegen welke prijs?! |
|
 |
|
Opmerkelijk is
dat een ander oudgediende zich met dit onderwerp veel minder
heeft bezig gehouden. Wel maakte hij gebruik van de economische
golfbeweging maar hem ontging de relatie met de monetaire
ontwikkeling. Zo heeft hij nooit in edelmetaal gedaan: “als je
het goud uit de grond hebt gehaald, stop je het er vervolgens
weer in”, is één van zijn “spreuken”.
Warren
Buffett
Als ’s werelds
meest gerenommeerde belegger stond hem altijd z’n eigen
ontworpen indicator voor ogen, waarvan de uitslag tot stand komt
gebaseerd op de marktkapitalisatie op Wall Street in verhouding
tot de hoogte van het Amerikaanse BBP. Dat laatste zakt nu in
versneld tempo weg en biedt geen enkel houvast meer voor de
sterk oplopende tekorten, de groeiende schuldenlast en/of een
verder oplopende beurs. Op grond hiervan ziet hij geen emplooi
meer voor z’n “stille” reserve van bijna $127 miljard en is
zelfs begonnen met portefeuilleafbouw waaronder in de
auto-industrie, luchtvaart en banking (Goldman Sachs).
|
|
 |
|
Goldman
voorziet zelf ook ‘a huge problem for the Fed’ die nu
gedwongen is het ene gat met het andere te vullen. Dit is
volgens Goldman het meest gevreesde monetaire rampscenario, met
een huidige gap van bijna $7 biljoen en rap oplopend naar
een nog duizelingwekkender hoogte.
De rol van
de Federal Reserve
Uitgaande van
de huidige $30 miljard per week zitten we over 12 maanden op
nagenoeg $8,5 biljoen maar waarschijnlijk veel meer! De Fed rest
niets anders dan “al deze handel” in hetzelfde tempo op te kopen
(monetariseren). Zo steeg de Fed’s balans per eind augustus 2019
op een stand van $3,76 biljoen naar $6,93 biljoen op 13 mei j.l.
of een stijging met 84%! Betrof het aanvankelijk nog
voornamelijk de aankoop van staatspapier of papier van lagere
echelons, thans worden ook junk bonds, zgn. Collateralized Loan
Obligations (CLO’s) met een hoog risico en vele hypotheken
“opgeveegd”, dit overigens binnen een nieuw opgezet kader van
een zgn. Secondary Market Corporate Credit Facility (SMCCF).
In feite kan
de Fed via de Federal Reserve Act alleen stukken onder een
staatsgarantie opkopen. Hoe kan het dan dat er ook stukken
zonder deze garantie worden opgenomen? Wel, dat gebeurt middels
een zgn. Special Purpose Vehicle (SPV) dat moet worden
aangemerkt als illegaal daar het Congres er nooit over is
gehoord en er dus ook geen officiële kennis van heeft kunnen
nemen. Voor Trump speelt dat geen enkele rol, terwijl de
wetgeving hem toch al dikwijls voor de voeten loopt. Hier is dus
sprake van een blatant abuse of power zonder dat er
verder een haan naar kraait. Ook wordt er achter de muren van de
Fed (Ben Bernanke, Janet Yellen) gefluisterd om grootscheeps de
beurs straks op te gaan, waarmee het systeem in
staatskapitalisme verzandt! Waar hebben we dat eerder gezien
of eerder een self
fulfilling prophesy? |
|
 |
|
In plaats van
de primaire doelstellingen te blijven nastreven met focus op
prijsstabiliteit en volledige werkgelegenheid blijken de
never ending liquiditeiten uiteindelijk alleen op Wall
Street zichtbaar geworden. Vanaf de piek in 2007 is de beurs met
bijna 128% gestegen of ruim 3 maal de BBP groei en 6,5 maal de
bedrijfsopbrengsten, terwijl slechts een klein deel in de
economie belandde. |
|
 |
|
Hoewel de
omloopsnelheid van de uitgestrooide liquiditeiten tot dusver nog
geen reden tot opwinding vormt, zal een eenmaal ontstane
inflatie hierop een forse domper zetten. De Fed kan de rente
niet meer verhogen, staat dan in feite schaakmat en zijn de
poppen pas echt aan het dansen, aldus Real Investment Advice uit
Houston! |
|
.png) |
|
Voorts is de
werkloosheid in april met bijna 15% gestegen, terwijl het BBP
voor het 2e kwartaal optimistisch geschat uitkomt op
een min van 12% tot 15%, terwijl Fed president Jerome Powell
zelfs met een schatting van min 30% naar buiten kwam!
Een ander
weinig opwekkend bericht kwam van Wereldhandelsorganisatie (WTO)
met een verwachte daling van ca. 20% voor het lopende jaar.
Intussen
blijft het op de beurs vooralsnog ‘business as (un)usual’,
is de liquiditeitscrisis vergeten evenals de verzwakte positie
van de banken en zijn beleggers vooral verblind geraakt door de
geldkraan van de Fed alsmede de positieve vaccin vooruitzichten.
Maar Modern Monetary Theory zal blijk geven geen free lunch
op te leveren en met deze winds of change ruimschoots
voldoende stof tot “Andere Tijden” doen opwaaien!
Robert Broncel
Copyright,
25 mei 2020
PS. deze
column wordt ook verzonden aan DNB president Klaas Knot |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
