Homepage | De Markt
| Portefeuille |
Quotes| Archives | Aanmelden |
Contact
|
|
|
|
|
ANDERE TIJDEN XXXXXI
(8 september 2021) |
Op de plots ontstane financiële crisis in 2008
met Lehman als “het springtij” bleek de Federal Reserve geen
andere oplossing te hebben dan de geldpers in de hoogste
versnelling te brengen. De rust op de financiële markten werd
hiermee weliswaar herwonnen maar schijn bedriegt, nu er
wereldwijd een schuld met een factor van ruim tien is ontstaan.
Een dergelijk ongekend grote schuld verdraagt geen enkele
rentevoet (prijs van het geld en risicopremie!) meer. In
Washington weet men dat ook, vandaar het gedraai om deze
intussen steeds hetere soep.
Alle ogen waren opnieuw op het symposium van de centrale
bankiers in Jackson Hole gericht dat niet veel meer voorstelde
dan een “non event”. Een dik rookgordijn in de vorm van een
mogelijke ‘tapering’ was het enig dat de facto zichtbaar werd
zonder dat hierover verder iets concreets naar buiten werd (kon
worden!) gebracht. Goud bleef buiten elke discussie, althans
voor zover we weten, maar de prijs zal “stilzwijgend”
ongetwijfeld driewerf gestut blijven teneinde het vertrouwen in
de dollar zoveel mogelijk in stand te kunnen houden. Zou de
ruilvoet zich ten nadele van de dollar ontwikkelen dan zijn de
inflatierapen nog meer gaar! Als de rente niet wordt verhoogd
(zichtbaar in een stijgende dollar), werkt dat door in een
duurdere import en meer inflatie in de hand! Als centrale
bankier heeft de Fed dit scenario in de rol van een hulpeloze
arts aan het ziekbed van een doodzieke patiënt over zich
afgeroepen.
De ‘finale di basta’ fase
Met de vele biljoenen vergende investeringen in de vorm van
leningenopkoop, bijpassen in het coronatijdperk en de
reusachtige investeringen in infrastructuur, wordt de eindfase
van het huidige monetaire systeem niet ongezien ingeluid. Over
een schuldplafond wordt in het Congres slechts
“gefluisterd”.Vingerwijzing? Sinds 2008 zijn de budgettaire
tekorten opgelopen tot een stratosferische hoogte zonder dat
hieraan nog enige limiet is en wellicht wordt gesteld.
Budgettaire tekorten dienen steeds opnieuw gefinancierd te
worden middels de uitgifte van nieuwe leningen die de Fed uit de
mouw blijft schudden zonder dat er ook maar enige
noemenswaardige dekking in de vorm van voldoende inkomsten of
veel beter een adequate gouddekking (?) tegenover staat.
Belastingheffing binnen een inflatoir klimaat is dan geen “leuke
optie”, terwijl een verder stijgende staatsschuld de rentedruk
doet toenemen. Met een inflatie hoger dan 5% en een rente niet
veel meer dan nul op staatsleningen resteert een dik negatief
rendement. De inflatie zal ongetwijfeld de gemoederen bezig
blijven houden. Blijft deze hoog en de rente gaat niet omhoog
dan is dit beleid niet langer geloofwaardig.
“Monetarisering” staatsschuld
Middels de massale opkoop van staatsschuld door de centrale bank
neemt de opwaartse rentedruk af en is “het probleem” zogenaamd
opgelost? Dat de centrale bank hiermee partner in crime met de
centrale regering speelt, blijft een resonantiegeluid. Dus hoeft
de rente ook niet omhoog – easy cake! Dat daarmee de koopkracht
van de onderliggende munt steeds meer verdampt, blijft uiteraard
onvermeld. Pas als de koopkracht in de vorm van inflatie
voelbaar afneemt, blijkt de burger er iets van te merken zonder
te beseffen wat aan dit proces ten grondslag ligt. Dit proces
van koopkrachtverwatering is het gevolg van het “monetariseren”
van de staatsschuld, zoals dat wordt genoemd.
Een dergelijk scenario geldt niet uitsluitend voor de V.S. maar
voor elke staat die zich aan deze Amerikaanse “praktijk”
spiegelt. Dus dat gaat nagenoeg de gehele wereld aan m.u.v.
China en wellicht ook Rusland! Als gevolg van een voelbare
inflatiedruk zullen bijvoorbeeld ook de lonen en de uitkeringen
omhoog moeten ter compensatie van het koopkrachtverlies. Een
loon/prijsinflatie komt dan in het verschiet te liggen. In de
jaren ’70 zagen we een soortgelijk sluik inflatieproces ontstaan
in 1980 uiteindelijk oplopend tot meer dan 15%! Destijds kon een
dergelijke ontwikkeling nog worden bedwongen middels het
opvoeren van de Federal Fund Rate (korte stuurrente) tot boven
22%. Kom daar nu eens om? Met een uitpuilende balans van de
Amerikaanse staatsschuld geldt de Fed intussen als “de grootste
investeerder ter wereld”.
Afzwakkende wereldmacht Vooral na de “voortvarend” snelle afgang
in Afghanistan is de vraag thans opnieuw gewettigd in hoeverre
er nog geloof kan worden gehecht aan de V.S. als wereldmacht met
een dollar als wereldmunt. Landen als China en Rusland zijn al
langer doende hun in dollars genoteerde belangen successievelijk
af te bouwen. Naarmate de animo voor Amerikaanse staatsleningen
afneemt, vertaalt zich dat in een oplopende Treasury rente die
geen limiet kent en op deze wijze steeds meer tractie dreigt te
krijgen. Hoe meer tractie, hoe meer aandacht en dan is het
meestal te laat!
Onvoorstelbare gevolgen
Nu het de Federal Reserve aan enige krachtige sturing ontbreekt,
is de monetaire beer los nu de schuldgroei ver buiten haar
oevers is getreden”, zonder enige kans tot indamming! De burgers
hebben daarop geen enkel vat en zijn op geen enkele wijze in
staat om hun staat “uit te bailen”. Met de gevolgen daarvan als
een aangroeiend koopkrachtverlies staat ook het vertrouwen in
het functioneren van de staat ter discussie en wordt het hoog
tijd voor een generale reflectie. Binnen die situatie dreigt
impliciet een implosie van alle aan de dollar gerelateerde
muntsoorten inclusief de euro. Ook het voortbestaan van de
eurozone komt hiermee aan de orde. Wordt hierop voorgesorteerd?
Niet anders dan dat the show must go on’. De centrale banken
kunnen niet meer terug, ook al wordt er met temperen geschermd.
In de V.S. ligt de productiecapaciteit op 4% beneden het
gemiddelde sinds 1972, terwijl de arbeidsparticipatie op slechts
61,6% uitkomt (niveau 1980). Ook al geen “sterke” randfactoren.
Daarenboven is de besparingsquote als percentage van het
beschikbare inkomen gedaald van boven 30% naar beneden 10%. Dit
ondanks alle “helicopter” maatregelen. Buiten de huidige stand
van zaken zou sprake zijn van een serieuze recessie, indien er
niet opnieuw de nodige dope in de economie zou worden gepompt.
Dit wijst op een niet meer te ontlopen duivels dilemma en
tegelijk een tipping point. |
|
 |
Tot dusver bezit de V.S. de status van houdster
van ’s werelds reservevaluta (petrodollar), ‘s werelds reserve
banksysteem, grootste obligatiemarkt ter wereld, ’s werelds
reserve betalingssysteem SWIFT alsmede de status van grootste
militaire macht ter wereld. Maar waarop rust de militaire macht
bij het verbleken van ’s werelds reservemunt? Niet veel meer dan
een papieren tijger tenzij gedekt door een adequate
goudvoorraad. Sinds 1953 heeft er geen fact check plaats
gevonden. De eurozone kan bogen op een gezamenlijke slordige
11.000 ton en China vermoedelijk op ruimschoots het dubbele
hiervan, zo niet meer. Nauwkeurige gegevens hierover worden niet
verstrekt.
Dat China Amerika’s belangrijkste opponent is geworden, blijkt
in feite op alle strategische terreinen - economisch,
(ruimte)technologisch, politiek en militair. Dat wordt nu ook
door China openlijk naar buiten gebracht, in ogenschouw nemend
de 2008/9 crash, de tomeloze schuldgroei en de kersverse
militaire afgang in Afghanistan. E.e.a. werd beaamd door Rush
Doshi (voorheen werkzaam bij de Brookings Institution in
Washington DC) , de nieuwe door Biden aangestelde Director for
China in the White House National Security Councel, die tot voor
kort werkzaam was voor de Brookings Institution (denktank) in
Washington DC.
De kaarten lijken geschud en het zou dus zo maar kunnen zijn dat
het pleit straks op monetair terrein wordt beslist, de woorden
van Aristoteles in ver vervlogen tijden indachtig: ‘he who owns
the gold, rules the world’.
In elk geval is men bij DNB en nu ook bij de ECB volledig op de
hoogte getuige onderstaande ongetekende reactie.
Robert Broncel
Copyright, 7 september 2021
NB. deze column wordt ook verzonden aan DNB president Klaas
Knot.
|
 |
|
|
|
Laatste noot: met deze column is een passend
moment aangebroken een punt achter mijn langjarige column
‘carrière’ te zetten, maar mijn waakzaamheid wijkt niet! Dank
voor alle reacties! |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
