|
Een crisis vormt de scheidslijn tussen
perceptie en werkelijkheid. Ergo, een crisis is het gevolg van
een fatale foutieve inschatting van een bepaalde ontwikkeling,
ongeacht van welke aard.
Als frequent bezoeker van de voormalige
Sovjet-Unie en erna heb ik mijn vooroordeelbril in het kader van
de werkelijkheid jegens de Russen destijds aanzienlijk moeten
bijstellen. In de eerste plaats was de organisatie van de
samenleving niet zo zeer communistisch (daar heette dat
“socialistisch”) als veeleer staatskapitalistisch van opzet.
Immers, alle directieven kwamen van het Kremlin bolwerk dat er
op gericht was om het Westers kapitalisme naar de kroon te
steken. De aanleiding daartoe vormde de Wall Street crash van
1929. Voor Stalin reden om de meest vooraanstaande econoom
Kondratieff in die tijd de vraag
voor te leggen wanneer het kapitalisme zou afsterven. Hij kwam
toen met het bekende antwoord dat wij nu als de
Kondratieff cyclus kennen. Helaas
kwam hem dat antwoord duur te staan.
Na de implosie van het Sovjet Rijk in 1990/91
leek het erop dat de “koude oorlog” definitief voorbij zou zijn,
zeker na de hartelijke bijeenkomst van Boris
Jeltsin als hoofd van de Russische
staat in Washington tijdens zijn ontmoeting met president
Clinton. De Russen hielden verder Afghanistan voor gezien en
moesten hun wonden likken na het bijna 75-jarige mislukte
“communistische” avontuur.
Om de Russen te begrijpen dien je in hun historie
te duiken. Enige malen werden ze achtereen overweldigd door de
Mongolen in de Middeleeuwen, later de Turken, de Fransen
(Napoleon) en last but not
least door Hitler Duitsland. Deze
vier veroveringen van het Russisch territorium hebben er
behoorlijk ingehakt. Men spreekt er nu nog van de eerste en
tweede Patriottistische Oorlog, duidend op de oorlogen tegen
Napoleon en Hitler. De gevaren kwamen zowel uit het oosten
(Mongolen), zuiden (Turken) en tweemaal uit het Westen (Napoleon
en Hitler). Het is om die reden dat de Tsaren en later de
communisten in de eerste plaats naar ‘safekeeping’
hebben gestreefd. Vandaar dat het Aziatische gedeelte (Mongolië
alsmede de voormalige Sovjet-Republieken
in Centraal-Azië) als veiligheidsbuffer dienden. Om de dezelfde
reden wenste Stalin na WO II een flinke vinger in de
centraal-Europese machtsfeer te hebben.
Na “die Wende” viel de Sovjet-Unie uit elkaar en
herkregen voormalige staten als Polen, de
Baltische staten, Tjechië,
Slowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije alsnog hun vrijheid
en onafhankelijkheid. Oekraïne verkreeg zoals alle overige
voormalige Sovjet republieken ook haar zelfstandigheid maar
bleef economisch maar ook etnisch/ cultureel sterk op Moskou
georiënteerd. Doordat Stalin tijdens zijn bewind alle voormalige
15 Sovjet republieken middels “genetische kruisbestuiving” aan
zich wist te binden, bevinden er zich sterke Russische ‘roots’
in alle voormalige gebiedsdelen. Daarenboven vormt Kiev, vroeger
Kiev-Russ geheten, in feite de
bakermat van Rusland. De toenmalige bevolking van Kiev moest
vluchten voor de Mongolen en stichtte daarop Moskou in het
koudere noorden.
In de historie zijn oorzaak en gevolg
onverbrekelijk met elkaar vetbonden. Als politici in het Westen
hieraan voorbijgaan dan vergroot zulks o.m. de kans op een
hernieuwde confrontatie met Rusland dat uit z’n geschiedenis
ruimschoots lering heeft getrokken.
Het lijkt alsof de EU en de V.S. niet door enige
kennis op dit gebied worden geremd in hun ijver Oekraïne nader
binnen de Europese invloedssfeer te trekken. Dit getuigt van een
grove inschattingsfout die mede heeft geleid tot de recente
révolte in Kiev. De
cultureel-historische verbondenheid tussen Rusland en Oekraïne
is groter dan met welke andere voormalige
Sovjet-Republiek ook. Bijgevolg zal Poetin dit territoir
nooit opgeven op straffe door z’n eigen bevolking volstrekt
ongeloofwaardig te worden bevonden.
De politieke verdeeldheid in Oekraïne vloeit
vooral voort uit de inlijving van Oost-Polen (met
Lvov, nu Lviv
geheten) door Stalin ten tijde van WO II. Deze inlijving diende
ter beveiliging van de Russische westgrens. De andere
voedingsbodem tot verdeeldheid ligt in de zuidelijke Krim door
Chroetsjov (zelf een
Ukraïniër) in 1954 aan
Ukraïne geschonken. Dit was niet
meer dan een symbolisch gebaar aangezien de Russische Zwarte Zee
vloot daar toen reeds de dienst uitmaakte. Voor Rusland als
voornamelijk continentale staat vormt de Zwarte Zee vloot
strategisch gezien een belangrijke uitvalsbasis richting
Middellandse Zee (via een speciaal daartoe gesloten verdrag met
Turkije). Ook dat “territoir” zal Rusland ‘never ever’ opgeven.
Niettemin blijken politieke spanningen een
welkome afleiding in economisch minder florissante tijden. Gelet
op de voorgeschiedenis kun je Poetin niet zoveel kwalijk nemen.
Afgaande op de aanvankelijke afspraak met de EU en V.S. was het
de bedoeling een interim bewind in Ukraïne
aan te stellen, waarvan ook voormalig maar de facto legitiem
president Yanoekovitsj deel zou
uitmaken. Na het brute optreden van
Yanoekovitsj moest de laatste evenwel het hazenpad kiezen
en werd er een meer Westers georiënteerd interim bewind
aangesteld, dat door Poetin als “nazi-fascistisch” werd
bestempeld. Deze betiteling was met name bedoeld als een schot
voor de boeg richting Angela Merkel die steeds meer de zijde van
Obama blijkt te kiezen. Verder dient niet vergeten te worden dat
Yanoekovitsj een democratisch
gekozen president was. Ook in dit opzicht heeft Poetin het
gelijk aan z’n zijde.
Voorts, welk doel streeft de EU na anders dan de
grens op te schuiven richting Rusland waarmee de Russische beer
tot grommen wordt aangezet. Dat gebeurde ook toen Georgië
(geboortestreek van Stalin) aan de Europese poort klopte. De V.S.
zouden niet anders reageren wanneer de Russen in
Amerika’s achtertuin aan het
pionieren zouden zijn. Neem maar de Cubaanse crisis begin jaren
’60. Schermen met het internationale recht klinkt nogal
hypocriet als afspraken op voorhand al niet worden nagekomen.
Bovendien is het inzetten van drones
op plekken waar al dan niet vermeende terroristen zich ophouden
dan geen schending van het internationale recht?
Nu beide machtsblokken binnen het kader van
Oekraïne niet langer door één deur blijken te kunnen, wordt er
met sancties gedreigd. Wat bereik je daarmee zou de eerst
gestelde vraag moeten zijn. Sancties zullen in de relatie met
Rusland juist als een boemerang werken. Poetin heeft al gedreigd
aan de gaskraan te gaan draaien ‘if
worse comes to
worse’. Tegelijk zullen de Russen graag hun Chinese buren
tegemoet willen komen met meer gas- en olieleveringen waartegen
China dan weer wapens kan kopen in Rusland. Deze 2 landen delen
de langste landsgrens ter wereld. Voorts zijn er door Westerse
bedrijven (Siemens, Mercedes-Benz, Shell, Heineken, Caterpillar
om een paar voorbeelden te noemen) grote investeringen gedaan
die in het uiterste geval zouden kunnen worden genationaliseerd.
Bovendien, door bankrekeningen te bevriezen en
visa restricties in te stellen zijn we weer terug bij de Koude
Oorlog en wordt het dialoog daarmee ‘kalt
gestellt’.
Het is niet voor niets dat premier
Medvedev tijdens een persinterview
vorige week opmerkte dat Rusland op zoek is naar een
voorspelbare economisch sterke partner en niet naar een slechte
relatie met verzwakte machtsblokken (die bezig zijn hun eigen
koopkracht op te blazen, RB). Deze opmerking ben ik in de
Westerse pers nog niet tegen gekomen maar duidt in elk geval op
een meer Oosterse oriëntatie. De nieuwe monetaire alliantie met
China die de dollar als ruilmunt uitsluit, wijst hier ook op.
Politieke leiders die dit soort bewegingen in de hand werken,
verdienen op z’n minst onze afkeuring!
In plaats van het Russische wantrouwen jegens het
Westen nieuw leven in te blazen, ware het vanuit ons eigen
belang beter juist handreikingen met Rusland te maken die tot
een serieus dialoog leiden en naar alle waarschijnlijkheid
uiteindelijk ook de politieke stabiliteit in Oekraïne ten goede
zou kunnen komen.
Zojuist binnen gekomen
Volgens de pro-Russische krant
Iskra zou de afgelopen nacht om
02.00 uur een ongeregistreerd vliegtuig met onbekende bestemming
(maar naar alle waarschijnlijkheid richting V.S.) zijn
vertrokken na eerst 4 truck loads en de inhoud van 2 cargo
minibusjes zonder nummerplaten te hebben opgenomen. Het zou dan
gaan om 40 ton goud gaan (de totale
Oekraïnse voorraad (waarmee de kelders van de New York
Fed weer wat opgeschaald kunnen
worden). Dit laatste is een vermoeden dat waarschijnlijk nooit
zal worden bevestigd.
Robert Broncel
Copyright, 11 maart 2014
PS. deze column gaat ook weer naar premier Rutte. |
